Wersja [17070]
To jest stara wersja NiemieckiePESystematykaNPE utworzona przez WojciechLisiewicz, 2012-10-26 14:37:40.
Systematyka regulacji nielegalnego poboru energii
zarys w niemieckim prawie
A. Regulacja nielegalnego poboru energii w przepisach szczególnych prawa energetycznego
Nielegalny pobór energii (NPE) nie został w niemieckim prawie uregulowany w centralnej ustawie dotyczącej energetyki, czyli w ustawie o zaopatrzeniu w energię elektryczną i gaz (w skrócie EnWG). Przepisy poświęcone tej tematyce w prawie energetycznym znajdują się w rozporządzeniach wykonawczych do ww. ustawy, co związane jest ze specyficzną, nadaną regulacji w wyniku implementacji dyrektyw europejskich systematyką niemieckiego prawa energetycznego. Systematyka regulacji nielegalnego poboru energii (NPE) w niemieckim prawie wynika bowiem bezpośrednio z prawnych wytycznych w zakresie kształtu rynku energii. Ten natomiast został gruntownie przebudowany w ciągu ostatnich ok. 15 lat i charakteryzuje się w chwili obecnej takimi zasadami, jak:
- wydzielenie niezależnych operatorów sieci (unbundling),
- liberalizacja rynku energii i swoboda wyboru sprzedawcy energii.
Z zasad tych wynika, iż nielegalny pobór energii może dotyczyć różnych stosunków prawnych:
- po pierwsze, stosunku prawnego między odbiorcą a operatorem sieci,
- po drugie, stosunku prawnego między odbiorcą a sprzedawcą energii.
1. Stosunek prawny między odbiorcą a operatorem sieci
W zakresie przyłączenia odbiorcy do sieci zastosowanie ma rozporządzenie o ogólnych warunkach przyłączenia do sieci oraz korzystania z łącza w celu zaopatrzenia w energię elektryczną w sieci niskiego napięcia (niemiecki tytuł w oryginale: Verordnung über Allgemeine Bedingungen für den Netzanschluss und dessen Nutzung für die Elektrizitätsversorgung in Niederspannung, w skrócie określane jako NAV). W przypadku sieci gazowniczej obowiązuje niemal identycznie brzmiące rozporządzenie dotyczące przyłączenia do sieci i korzystania z przyłącza do sieci gazowniczej niskiego ciśnienia (niem. skrót: NDAV).
2. Stosunek prawny między odbiorcą a sprzedawcą energii
Stosunek prawny między odbiorcą a sprzedawcą energii może być natomiast objęty co do zasady różnymi regułami w zależności od tego, czy sprzedawcą energii jest dostawca wybrany przez odbiorcę czy też energia została zakupiona od sprzedawcy z urzędu (w języku niemieckim zaopatrzenie w energię przez sprzedawcę z urzędu określane jest mianem "zaopatrzenia podstawowego", niem. Grundversorgung), czyli w przypadku, gdy odbiorca nie skorzystał ze swego prawa wyboru sprzedawcy. Wybór sprzedawcy powoduje bowiem poddanie się obydwu stron swobodzie kontraktowej i wyłącza (bezpośrednie) zastosowanie przepisów obowiązujących sprzedawcę z urzędu (więcej na ten temat J. Hellermann, [w:] Britz/Hellermann/Hermes, Ustawa o energetyce. Komentarz, art. 39, Monachium 2010, nb. 15 i nast.). Jednak również w tym ostatnim przypadku reguły obowiązujące sprzedawcę z urzędu są w pewnym stopniu wiążące dla sprzedawcy na zliberalizowanym rynku. Jest to związane z mechanizmem funkcjonowania ogólnych warunków umownych w niemieckim prawie.
Wobec zaopatrzenia podstawowego (czyli w przypadku zakupu energii od sprzedawcy z urzędu) zastosowanie mają §§ 36 i nast. EnWG, które jednak nie przewidują - jak wspomniano powyżej - reguł mających zastosowanie wobec NPE. Reguły takie zawarte są natomiast w rozporządzeniach wykonawczych do przepisów o zaopatrzeniu podstawowym: w §§ 10 oraz 19 i nast. StromGVV i GasGVV, które mają praktycznie identyczne brzmienie dla energii elektrycznej jak i gazu.
W przypadku umów odbiorców korzystających z liberalizacji rynku i swobody wyboru sprzedawcy (tzw. "umowy z klientami szczególnymi", niem. Sonderkundenverträge, poniżej określane dla uproszczenia jako umowy indywidualne) przepisy wspomnianych wyżej rozporządzeń nie mają bezpośredniego zastosowania. Jednak klauzule zawarte w tego typu umowach podlegają bardzo restrykcyjnym zasadom kontroli ogólnych warunków umów (OWE) na mocy §§ 305 i nast. BGB (czyli kodeksu cywilnego, niem. Bürgerliches Gesetzbuch). Klauzule umów z klientami w związku z tym nie tylko nie mogą naruszać wytycznych zawartych w katalogach klauzul zakazanych (§§ 308 oraz 309 BGB). Zabronione jest również stosowanie wszelkich klauzul zbyt niekorzystnych lub zaskakujących dla klienta, §§ 305c i 307 BGB. Jednocześnie przepisy o kontroli ogólnych warunków umownych przewidują domniemanie prawidłowości OWE przedsiębiorstw zaopatrujących w energię i wodę w przypadku, gdy nie odbiegają one na niekorzyść odbiorców od ogólnie obowiązujących przepisów (czyli między innymi od ww. rozporządzeń) o tym zaopatrzeniu, § 310 ust. 2 zd. 1 BGB. Dlatego też de facto niemal wszystkie przedsiębiorstwa infrastrukturalne bez wyjątku włączają zapisy rozporządzeń czy to pośrednio czy też bezpośrednio do swych OWU (J. Hellermann, [w:] Britz/Hellermann/Hermes, Ustawa o energetyce. Komentarz, art. 39, Monachium 2010, nb. 16). W ten sposób reguły obowiązujące wobec NPE z rozporządzeń o zaopatrzeniu podstawowym w energię elektryczną czy gaz są stosowane zazwyczaj również wobec klientów korzystających z możliwości wyboru sprzedawcy.
Teoretycznie możliwe jest również sformułowanie przez przedsiębiorstwo energetyczne OWU innych, niż §§ 10 oraz 19 i nast. StromGVV czy GasGVV, jednak bardziej korzystnych dla klienta. W takim przypadku również reguły obowiązujące strony na wypadek nielegalnego poboru energii wynikałyby wyłącznie z zapisów umowy. Ze względu na ryzyko uchylenia danej klauzuli OWU - jeśli miałaby ona zostać uznana za mniej korzystną dla klienta przez sąd - z jednej i zbytniego uprzywilejowania klienta z drugiej strony przedsiębiorstwa takiej możliwości w praktyce nie biorą pod uwagę.
W zakresie przyłączenia odbiorcy do sieci zastosowanie ma rozporządzenie o ogólnych warunkach przyłączenia do sieci oraz korzystania z łącza w celu zaopatrzenia w energię elektryczną w sieci niskiego napięcia (niemiecki tytuł w oryginale: Verordnung über Allgemeine Bedingungen für den Netzanschluss und dessen Nutzung für die Elektrizitätsversorgung in Niederspannung, w skrócie określane jako NAV). W przypadku sieci gazowniczej obowiązuje niemal identycznie brzmiące rozporządzenie dotyczące przyłączenia do sieci i korzystania z przyłącza do sieci gazowniczej niskiego ciśnienia (niem. skrót: NDAV).
2. Stosunek prawny między odbiorcą a sprzedawcą energii
Stosunek prawny między odbiorcą a sprzedawcą energii może być natomiast objęty co do zasady różnymi regułami w zależności od tego, czy sprzedawcą energii jest dostawca wybrany przez odbiorcę czy też energia została zakupiona od sprzedawcy z urzędu (w języku niemieckim zaopatrzenie w energię przez sprzedawcę z urzędu określane jest mianem "zaopatrzenia podstawowego", niem. Grundversorgung), czyli w przypadku, gdy odbiorca nie skorzystał ze swego prawa wyboru sprzedawcy. Wybór sprzedawcy powoduje bowiem poddanie się obydwu stron swobodzie kontraktowej i wyłącza (bezpośrednie) zastosowanie przepisów obowiązujących sprzedawcę z urzędu (więcej na ten temat J. Hellermann, [w:] Britz/Hellermann/Hermes, Ustawa o energetyce. Komentarz, art. 39, Monachium 2010, nb. 15 i nast.). Jednak również w tym ostatnim przypadku reguły obowiązujące sprzedawcę z urzędu są w pewnym stopniu wiążące dla sprzedawcy na zliberalizowanym rynku. Jest to związane z mechanizmem funkcjonowania ogólnych warunków umownych w niemieckim prawie.
Wobec zaopatrzenia podstawowego (czyli w przypadku zakupu energii od sprzedawcy z urzędu) zastosowanie mają §§ 36 i nast. EnWG, które jednak nie przewidują - jak wspomniano powyżej - reguł mających zastosowanie wobec NPE. Reguły takie zawarte są natomiast w rozporządzeniach wykonawczych do przepisów o zaopatrzeniu podstawowym: w §§ 10 oraz 19 i nast. StromGVV i GasGVV, które mają praktycznie identyczne brzmienie dla energii elektrycznej jak i gazu.
W przypadku umów odbiorców korzystających z liberalizacji rynku i swobody wyboru sprzedawcy (tzw. "umowy z klientami szczególnymi", niem. Sonderkundenverträge, poniżej określane dla uproszczenia jako umowy indywidualne) przepisy wspomnianych wyżej rozporządzeń nie mają bezpośredniego zastosowania. Jednak klauzule zawarte w tego typu umowach podlegają bardzo restrykcyjnym zasadom kontroli ogólnych warunków umów (OWE) na mocy §§ 305 i nast. BGB (czyli kodeksu cywilnego, niem. Bürgerliches Gesetzbuch). Klauzule umów z klientami w związku z tym nie tylko nie mogą naruszać wytycznych zawartych w katalogach klauzul zakazanych (§§ 308 oraz 309 BGB). Zabronione jest również stosowanie wszelkich klauzul zbyt niekorzystnych lub zaskakujących dla klienta, §§ 305c i 307 BGB. Jednocześnie przepisy o kontroli ogólnych warunków umownych przewidują domniemanie prawidłowości OWE przedsiębiorstw zaopatrujących w energię i wodę w przypadku, gdy nie odbiegają one na niekorzyść odbiorców od ogólnie obowiązujących przepisów (czyli między innymi od ww. rozporządzeń) o tym zaopatrzeniu, § 310 ust. 2 zd. 1 BGB. Dlatego też de facto niemal wszystkie przedsiębiorstwa infrastrukturalne bez wyjątku włączają zapisy rozporządzeń czy to pośrednio czy też bezpośrednio do swych OWU (J. Hellermann, [w:] Britz/Hellermann/Hermes, Ustawa o energetyce. Komentarz, art. 39, Monachium 2010, nb. 16). W ten sposób reguły obowiązujące wobec NPE z rozporządzeń o zaopatrzeniu podstawowym w energię elektryczną czy gaz są stosowane zazwyczaj również wobec klientów korzystających z możliwości wyboru sprzedawcy.
Teoretycznie możliwe jest również sformułowanie przez przedsiębiorstwo energetyczne OWU innych, niż §§ 10 oraz 19 i nast. StromGVV czy GasGVV, jednak bardziej korzystnych dla klienta. W takim przypadku również reguły obowiązujące strony na wypadek nielegalnego poboru energii wynikałyby wyłącznie z zapisów umowy. Ze względu na ryzyko uchylenia danej klauzuli OWU - jeśli miałaby ona zostać uznana za mniej korzystną dla klienta przez sąd - z jednej i zbytniego uprzywilejowania klienta z drugiej strony przedsiębiorstwa takiej możliwości w praktyce nie biorą pod uwagę.
B. Przepisy ogólne prawa cywilnego i prawa karnego
Przepisy szczególne prawa energetycznego wskazane powyżej nie regulują - poza karami umownymi w § 10 StromGVV i GasGVV - sankcji za nielegalny pobór energii. Zarówno karno- jak i cywilonoprawne sankcje wynikające z reguł ogólnych (czyli z kodeksu karnego i cywilnego) mają jednak bez ograniczeń zastosowanie.
W prawie karnym pod potocznym i powszechnie stosowanym pojęciem "kradzieży energii" należy rozumieć szczególny przepis § 248c kodeksu karnego (Niem. Strafgesetzbuch, w dalszej części określanego w skrócie StGB). Przepis ten, przez ustawodawcę precyzyjniej określany jako czyn "poboru energii elektrycznej".
W prawie cywilnym możliwe jest - w ramach odpowiedzialności kontraktowej, niezależnie od szczególnych kar umownych - roszczenie o wyrównanie szkody w wyniku naruszenia obowiązków umowy wiążącej odbiorcę i przedsiębiorstwo energetyczne. Podstawą prawną jest tu ogólny przepis odpowiedzialności kontraktowej § 280 BGB.
Jednak w przypadku, gdy między podmiotem dokonującym NPE a przedsiębiorstwem nie istnieje żadna umowa, usankcjonowanie NPE na mocy przepisów prawa cywilnego możliwe jest co do zasady tylko w ramach reguł deliktowych.
W teorii niemieckiego prawa cywilnego energia (elektryczna czy gaz) jest "przedmiotem niematerialnym" i przez to możliwym obiektem obrotu prawnego oraz ochrony cywilnoprawnej (Stresemann, [w:] Münchener Kommentar zum BGB, § 90, wydanie 6, Monachium 2012, nb. 5; ogólnie o przedmiotach niematerialnych w niemieckim prawie cywilnym A. Peukert, [w:] S. Leible, M. Lehmann, H. Zech, Unkörperliche Güter im Zivilrecht, Tübingen 2011, s. 95 i nast.). Wprawdzie energia nie jest dyskutowana jako prawo absolutne w kontekście najczęściej stosowanego przepisu deliktowego, czyli § 823 ust. 1 BGB [1]. Energia (zarówno elektryczna jak i wszelka inna) posiada porównywalny z przedmiotami materialnymi charakter prawny i możliwe jest przyporządkowanie jej do konkretnego podmiotu prawnego - przynajmniej w przypadkach, w których istnieje powiązanie energii z siecią należącą do przedsiębiorstwa energetycznego. Dlatego możliwe wydaje się uznanie energii za "inne prawo" w rozumieniu § 823 ust. 1 BGB. Ponadto naruszenie przepisów karnych rodzi automatycznie odpowiedzialność deliktową w oparciu o § 823 ust. 2 BGB, czyli w wyniku naruszenia przepisów chroniących przed danego typu szkodą.
Dlatego też ogólne reguły deliktowe przewidują również roszczenia przedsiębiorstwa energetycznego wobec podmiotów dokonujących nielegalnego poboru energii.
[1] W niemieckim prawie cywilnym nie istnieje - poza odpowiedzialnością za umyślne i niezgodne z dobrymi obyczajami działanie na szkodę innego podmiotu wg § 826 BGB - przepis porównywalny z art. 415 KC
art. 415 KC
Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
, który w sposób ogólny przewidywałby obowiązek wyrównania każdej, wywołanej w kauzalny sposób z winy danego podmiotu szkody. Przepisem o porównywalnym znaczeniu jest § 823 ust. 1 BGB, który to jednak ogranicza możliwość domagania się odszkodowania do określonego katalogu dóbr, bez których naruszenia obowiązek odszkodowawczy nie istnieje. W katalogu tym ustawodawca uwzględnia takie dobra, jak zdrowie, wolność czy własność oraz "inne dobra / prawa". W literaturze przedmiotu w zakresie "innego dobra" dyskutowane są wszystkie prawa absolutne, takie jak np. prawa rzeczowe, prawa autorskie czy własność przemysłowa, nie jest natomiast dyskutowana energia, por. Palandt, § 823; Wagner, [w:] Münchener Kommentar zum BGB, § 823, wydanie 5, Monachium 2009.Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
CategoryNPE
Na tej stronie nie ma komentarzy
