Wiki source for MediacjaPojecieRodzaje
====Pojęcie i rodzaje mediacji====
==tematyka poświęcona pojęciu oraz podstawowym rodzajom mediacji==
((1)) Propozycje defninicji mediacji
Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera [[DefinicjaLegalna legalnej definicji]] [[Mediacja mediacji]]. Termin ten nie jest również w sposób jednolity rozumiany ani w praktyce orzeczniczej ani w literaturze fachowej. Wiele źródeł naukowych różnorako definiuje powyższą instytucję.
((2)) Definicja wg słownika Black’s Law Dictionary
W świetle słownika pojęć prawniczych [[BlacksLawDictionary Black’s Law Dictionary]] //„mediacja jest niewiążącą metodą rozwiązywania sporów, w której bierze udział neutralna osoba trzecia, mająca za zadanie pomoc stronom zaangażowanym w spór w osiągnięciu wspólnie akceptowalnego rozwiązania”//.
((2)) Definicja wg Wielkiej Encyklopedii Prawa
Inną definicję podaje [[WielkaEncyklopediaPrawa Wielka Encyklopedia Prawa]], według której //„mediacja pochodząca od łacińskiego słowa »mediatio« oznacza pośrednictwo. Jest to procedura pośredniczenia w sporze, mająca na celu doprowadzenie skonfliktowanych stron do porozumienia”//.
((2)) Definicja wg Projektu Dyrektywy
Kolejnym źródłem definiującym mediację jest [[http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/pl/com/2004/com2004_0718pl01.pdf Projekt Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w sprawie niektórych aspektów mediacji cywilnych i gospodarczych z 22.10.2004 r.]]. Mediacja w rozumieniu Projektu Dyrektywy oznacza //„każdy rodzaj postępowania, niezależnie od jego nazwy lub źródła powstania, w trakcie którego dwie lub więcej stron uzyskują pomoc trzeciej strony w osiągnięciu ugodowego uregulowania sporu, niezależnie od tego, czy postępowanie to zostało zainicjowane przez same strony, czy też na sugestię lub zarządzenie sądu, lub w wyniku zastosowania przepisów lokalnego prawa Kraju Członkowskiego”//.
((2)) Ogólna defnicja mediacji
Z zaprezentowanych powyżej definicji wynikają zasadnicze elementy [[Mediacja mediacji]], na podstawie których można stworzyć ogólną jej definicję rozumianą jako **dobrowolne i poufne porozumiewanie się stron znajdujących się w konflikcie w obecności bezstronnej i neutralnej trzeciej osoby – mediatora**. W taki sposób pojmowana [[Mediacja mediacja]] niewątpliwie wyjaśnia jej istotę, wskazując jednocześnie jej cel, jakim jest dojście do [[UgodaMediacyjna ugody]] satysfakcjonującej uczestników postępowania mediacyjnego.
((1)) Mediacja a koncyliacja
W doktrynie pojęcie „mediacja” bywa niekiedy zastępowane określeniem „koncyliacja”. Celem obydwu instytucji jest doprowadzenie do pojednania między stronami przy udziale osoby trzeciej. Zdaniem wielu autorów wskazane procedury rozwiązywania sporów są tożsame, a wymienione terminy mogą być używane zamiennie. Dla tych, którzy opowiadają się za delimitacją [[Mediacja mediacji]] i koncyliacji jako odrębnych konstrukcji prawnych, kryterium stanowi zwykle rodzaj aktywności osoby trzeciej. W odróżnieniu bowiem od mediatora, który jest neutralnym podmiotem mającym wyłącznie za zadanie stworzenie warunków do zawarcia [[UgodaMediacyjna ugody]] przez osoby pozostające w sporze, koncyliator uprawniony jest do przedstawienia swojej propozycji rozwiązania sporu w każdym stadium osobiście prowadzonej procedury.
W świetle obowiązujących regulacji kodeksowych mediator może stosować dowolne techniki w celu skłonienia zwaśnionych stron do zawarcia [[UgodaMediacyjna ugody]]. Z uwagi na to, rozdział między [[Mediacja mediacją]] a koncyliacją, dokonywany ze względu na metodę postępowania osoby trzeciej uczestniczącej w rozwiązywaniu sporu (zaproponowanie rozwiązania – skłanianie stron do wypracowania własnego rozwiązania) nie znajduje uzasadnienia w brzmieniu przepisów. Z powyższych względów rozróżnienie pomiędzy tymi określeniami nie wydaje się uzasadnione.
((1)) Rodzaje mediacji
((2)) Mediacja umowna oraz ze skierowania sądu
Biorąc za kryterium tryb inicjowania [[Mediacja mediacji]], w piśmiennictwie przyjęto podział na [[MediacjaNaPodstawieUmowy mediację konwencjonalną lub umowną]] (franc. //médiation conventionnelle//) oraz [[MediacjaNaPodstawiePostanowieniaSadu mediację ze skierowania sądu]] (//médiation judiciaire//) – prowadzoną w trakcie postępowania sądowego. Pierwsza z nich jest inicjowana przez same strony sporu na podstawie uprzedniej [[MediacjaNaPodstawieUmowy umowy mediacyjnej]] lub incydentalnego porozumienia (tzw. kompromisu w trakcie zaistnienia sporu), natomiast druga jest prowadzona na podstawie [[MediacjaNaPodstawiePostanowieniaSadu postanowienia sądu]] kierującego strony do [[Mediacja mediacji]].
((2)) Mediacja instytucjonalna oraz //ad hoc//
W zależności od tego, czy [[Mediacja mediacja]] prowadzona jest przez stały ośrodek mediacyjny, czy też przez mediatora (lub zespół mediacyjny) wyznaczonego przez strony dla pojedynczej sprawy, możemy mieć do czynienia z [[Mediacja mediacją]] instytucjonalną lub [[Mediacja mediacją]] //ad hoc//.
((2)) //Facilitative mediation// oraz //evaluative mediation//
Wreszcie z uwagi na stopień i rodzaj aktywności osoby trzeciej wyróżnia się [[Mediacja mediację]] o charakterze wspomagającym (//facilitative mediation//) oraz [[Mediacja mediację]] o charakterze ocennym (//evaluative mediation//). Pierwsze z tych pojęć reprezentuje podejście, w którym mediator unika formułowania jakichkolwiek własnych opinii dotyczących przedmiotu sporu i sposobu jego rozwiązania, całą swoją aktywność poświęca natomiast na stworzenie i doskonalenie procesu jego rozwiązywania (np. przez techniki służące odblokowaniu i rozwinięciu komunikacji między stronami, eliminacji negatywnych emocji, pomocy w precyzowaniu stanowisk). Na drugim końcu możliwych stylów mediacyjnych znajduje się //evaluative mediation,// w którym mediator nie tylko nie waha się prezentować własnego stanowiska co do meritum sprawy, ale jeśli uzna to za celowe proponuje nawet stronom projekt własnego rozwiązania.
((1)) Mediacja a inne alternatywne metody rozwiązywania sporów ([[ADR]])
Choć [[SadownictwoPolubowneArbitraz sądownictwo polubowne (arbitraż)]], podobnie jak [[Mediacja mediację]], zaliczać można do alternatywnych – w stosunku do sądowego postępowania cywilnego – sposobów rozwiązywania sporów, to jednak między nimi zachodzą wyraźne różnice. O ile [[Mediacja mediacja]] polega na rozwiązywaniu sporu przez same strony wyłącznie przy udziale neutralnej osoby trzeciej – mediatora, istotą drugiego mechanizmu jest rozstrzygnięcie sądu polubownego przybierające postać wyroku, który jest dla stron wiążący.
[[Mediacja Mediacji]] nie należy mieszać ze skorzystaniem przez strony z usług eksperta. Wprawdzie opinia (ekspertyza) może przyczynić się do usunięcia różnicy zdań między stronami i zawarciu [[UgodaMediacyjna ugody]], ale nie w następstwie – jak w przypadku [[Mediacja mediacji]] – starań o doprowadzenie do pojednania stron.
Od [[Mediacja mediacji]] trzeba również odróżnić negocjacje (renegocjacje) prowadzone bezpośrednio przez strony w celu usunięcia istniejącej między nimi różnicy zdań lub rozstrzygnięcia sporu.
((1)) Literatura
1. [[WachADRSporySportowe A. Wach, Alternatywne formy rozwiązywania sporów sportowych]], Warszawa 2005,
2. [[PieckowskiMediacjaWSprawachCywilnych S. Pieckowski, Mediacja w sprawach cywilnych]], Warszawa 2006,
3. [[PazdanRejent2004 M. Pazdan, O mediacji i projekcie jej unormowania w Polsce]], Rejent nr 2/2004,
4. [[PazdanUmowaOMediacje M.Pazdan, Umowa o mediację]], (w:) [[KsiegaPamiatkowaKuCzciProfesoraJanuszaSzwaji Księga pamiątkowa ku czci Profesora Janusza Szwaji, Prace Instytutu Prawa Własności Intelektualnej UJ.]], Zakamycze 2004,
5. [[SzumanskiMoP1997 A. Szumański, Koncyliacja jako forma rozstrzygania sporów gospodarczych]], MoP 1997, nr 2,
6. [[WachRadcaPrawny2005 A. Wach, Delimitacja mediacji i koncyliacji jako samodzielnych form ADR]], R.Pr. 2005, nr 2,
7. [[KmieciakMediacjaIKoncyliacjaWPrawieAdministarcyjnym Z. Kmieciak, Mediacja i koncyliacja w prawie administracyjnym]], Zakamycze 2004,
8. [[SobolewskiPPH2006 P. Sobolewski, Mediacja w sprawach cywilnych]], PPH 2006, nr 2,
9. E. Sychowicz (w:) [[PiaseckiKPCKOmentarzTom1 Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 1-505. Tom I]], pod. red. K. Piaseckiego, uwagi do {{pu przepis="art. 183(1) KPC"}},
10. [[GmurzynskaMediacjaWSprawachCywilnychWAmerykanskimSystemiePrawnym E. Gmurzyńska, Mediacja w sprawach cywilnych w amerykańskim systemie prawnym – zastosowanie w Europie i w Polsce]], Warszawa 2007,
11. [[MorekADRWSprawachGospodarczych R. Morek, ADR – w sprawach gospodarczych]], Warszawa 2004,
12. [[SkrzypczakMoP2004 G. Skrzypczak, Prawnik a sposoby rozwiązywania sporów. Negocjacje i mediacje – wprowadzenie]], MoP 2004, nr 4,
13. [[BlaszczakAlternatywneFormyRozwiazywaniaSporow Ł. Błaszczak, Alternatywne formy rozwiązywania sporów – analiza zjawiska na tle prawa polskiego]], (w:) [[CzterdziestolecieKodeksuPostepowaniaCywilnego Czterdziestolecie Kodeksu postępowania cywilnego. Zjazd katedr postępowania cywilnego w Zakopanem (7-9.10.2005)]], Zakamycze 2006,
14. [[JankowskiEP2006 B. Jankowski, Seminarium EP – „Mediacje i negocjacje prawnicze”]], EP 2006.
----
CategoryMediacjaWSprawachCywilnych
==tematyka poświęcona pojęciu oraz podstawowym rodzajom mediacji==
((1)) Propozycje defninicji mediacji
Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera [[DefinicjaLegalna legalnej definicji]] [[Mediacja mediacji]]. Termin ten nie jest również w sposób jednolity rozumiany ani w praktyce orzeczniczej ani w literaturze fachowej. Wiele źródeł naukowych różnorako definiuje powyższą instytucję.
((2)) Definicja wg słownika Black’s Law Dictionary
W świetle słownika pojęć prawniczych [[BlacksLawDictionary Black’s Law Dictionary]] //„mediacja jest niewiążącą metodą rozwiązywania sporów, w której bierze udział neutralna osoba trzecia, mająca za zadanie pomoc stronom zaangażowanym w spór w osiągnięciu wspólnie akceptowalnego rozwiązania”//.
((2)) Definicja wg Wielkiej Encyklopedii Prawa
Inną definicję podaje [[WielkaEncyklopediaPrawa Wielka Encyklopedia Prawa]], według której //„mediacja pochodząca od łacińskiego słowa »mediatio« oznacza pośrednictwo. Jest to procedura pośredniczenia w sporze, mająca na celu doprowadzenie skonfliktowanych stron do porozumienia”//.
((2)) Definicja wg Projektu Dyrektywy
Kolejnym źródłem definiującym mediację jest [[http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/pl/com/2004/com2004_0718pl01.pdf Projekt Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w sprawie niektórych aspektów mediacji cywilnych i gospodarczych z 22.10.2004 r.]]. Mediacja w rozumieniu Projektu Dyrektywy oznacza //„każdy rodzaj postępowania, niezależnie od jego nazwy lub źródła powstania, w trakcie którego dwie lub więcej stron uzyskują pomoc trzeciej strony w osiągnięciu ugodowego uregulowania sporu, niezależnie od tego, czy postępowanie to zostało zainicjowane przez same strony, czy też na sugestię lub zarządzenie sądu, lub w wyniku zastosowania przepisów lokalnego prawa Kraju Członkowskiego”//.
((2)) Ogólna defnicja mediacji
Z zaprezentowanych powyżej definicji wynikają zasadnicze elementy [[Mediacja mediacji]], na podstawie których można stworzyć ogólną jej definicję rozumianą jako **dobrowolne i poufne porozumiewanie się stron znajdujących się w konflikcie w obecności bezstronnej i neutralnej trzeciej osoby – mediatora**. W taki sposób pojmowana [[Mediacja mediacja]] niewątpliwie wyjaśnia jej istotę, wskazując jednocześnie jej cel, jakim jest dojście do [[UgodaMediacyjna ugody]] satysfakcjonującej uczestników postępowania mediacyjnego.
((1)) Mediacja a koncyliacja
W doktrynie pojęcie „mediacja” bywa niekiedy zastępowane określeniem „koncyliacja”. Celem obydwu instytucji jest doprowadzenie do pojednania między stronami przy udziale osoby trzeciej. Zdaniem wielu autorów wskazane procedury rozwiązywania sporów są tożsame, a wymienione terminy mogą być używane zamiennie. Dla tych, którzy opowiadają się za delimitacją [[Mediacja mediacji]] i koncyliacji jako odrębnych konstrukcji prawnych, kryterium stanowi zwykle rodzaj aktywności osoby trzeciej. W odróżnieniu bowiem od mediatora, który jest neutralnym podmiotem mającym wyłącznie za zadanie stworzenie warunków do zawarcia [[UgodaMediacyjna ugody]] przez osoby pozostające w sporze, koncyliator uprawniony jest do przedstawienia swojej propozycji rozwiązania sporu w każdym stadium osobiście prowadzonej procedury.
W świetle obowiązujących regulacji kodeksowych mediator może stosować dowolne techniki w celu skłonienia zwaśnionych stron do zawarcia [[UgodaMediacyjna ugody]]. Z uwagi na to, rozdział między [[Mediacja mediacją]] a koncyliacją, dokonywany ze względu na metodę postępowania osoby trzeciej uczestniczącej w rozwiązywaniu sporu (zaproponowanie rozwiązania – skłanianie stron do wypracowania własnego rozwiązania) nie znajduje uzasadnienia w brzmieniu przepisów. Z powyższych względów rozróżnienie pomiędzy tymi określeniami nie wydaje się uzasadnione.
((1)) Rodzaje mediacji
((2)) Mediacja umowna oraz ze skierowania sądu
Biorąc za kryterium tryb inicjowania [[Mediacja mediacji]], w piśmiennictwie przyjęto podział na [[MediacjaNaPodstawieUmowy mediację konwencjonalną lub umowną]] (franc. //médiation conventionnelle//) oraz [[MediacjaNaPodstawiePostanowieniaSadu mediację ze skierowania sądu]] (//médiation judiciaire//) – prowadzoną w trakcie postępowania sądowego. Pierwsza z nich jest inicjowana przez same strony sporu na podstawie uprzedniej [[MediacjaNaPodstawieUmowy umowy mediacyjnej]] lub incydentalnego porozumienia (tzw. kompromisu w trakcie zaistnienia sporu), natomiast druga jest prowadzona na podstawie [[MediacjaNaPodstawiePostanowieniaSadu postanowienia sądu]] kierującego strony do [[Mediacja mediacji]].
((2)) Mediacja instytucjonalna oraz //ad hoc//
W zależności od tego, czy [[Mediacja mediacja]] prowadzona jest przez stały ośrodek mediacyjny, czy też przez mediatora (lub zespół mediacyjny) wyznaczonego przez strony dla pojedynczej sprawy, możemy mieć do czynienia z [[Mediacja mediacją]] instytucjonalną lub [[Mediacja mediacją]] //ad hoc//.
((2)) //Facilitative mediation// oraz //evaluative mediation//
Wreszcie z uwagi na stopień i rodzaj aktywności osoby trzeciej wyróżnia się [[Mediacja mediację]] o charakterze wspomagającym (//facilitative mediation//) oraz [[Mediacja mediację]] o charakterze ocennym (//evaluative mediation//). Pierwsze z tych pojęć reprezentuje podejście, w którym mediator unika formułowania jakichkolwiek własnych opinii dotyczących przedmiotu sporu i sposobu jego rozwiązania, całą swoją aktywność poświęca natomiast na stworzenie i doskonalenie procesu jego rozwiązywania (np. przez techniki służące odblokowaniu i rozwinięciu komunikacji między stronami, eliminacji negatywnych emocji, pomocy w precyzowaniu stanowisk). Na drugim końcu możliwych stylów mediacyjnych znajduje się //evaluative mediation,// w którym mediator nie tylko nie waha się prezentować własnego stanowiska co do meritum sprawy, ale jeśli uzna to za celowe proponuje nawet stronom projekt własnego rozwiązania.
((1)) Mediacja a inne alternatywne metody rozwiązywania sporów ([[ADR]])
Choć [[SadownictwoPolubowneArbitraz sądownictwo polubowne (arbitraż)]], podobnie jak [[Mediacja mediację]], zaliczać można do alternatywnych – w stosunku do sądowego postępowania cywilnego – sposobów rozwiązywania sporów, to jednak między nimi zachodzą wyraźne różnice. O ile [[Mediacja mediacja]] polega na rozwiązywaniu sporu przez same strony wyłącznie przy udziale neutralnej osoby trzeciej – mediatora, istotą drugiego mechanizmu jest rozstrzygnięcie sądu polubownego przybierające postać wyroku, który jest dla stron wiążący.
[[Mediacja Mediacji]] nie należy mieszać ze skorzystaniem przez strony z usług eksperta. Wprawdzie opinia (ekspertyza) może przyczynić się do usunięcia różnicy zdań między stronami i zawarciu [[UgodaMediacyjna ugody]], ale nie w następstwie – jak w przypadku [[Mediacja mediacji]] – starań o doprowadzenie do pojednania stron.
Od [[Mediacja mediacji]] trzeba również odróżnić negocjacje (renegocjacje) prowadzone bezpośrednio przez strony w celu usunięcia istniejącej między nimi różnicy zdań lub rozstrzygnięcia sporu.
((1)) Literatura
1. [[WachADRSporySportowe A. Wach, Alternatywne formy rozwiązywania sporów sportowych]], Warszawa 2005,
2. [[PieckowskiMediacjaWSprawachCywilnych S. Pieckowski, Mediacja w sprawach cywilnych]], Warszawa 2006,
3. [[PazdanRejent2004 M. Pazdan, O mediacji i projekcie jej unormowania w Polsce]], Rejent nr 2/2004,
4. [[PazdanUmowaOMediacje M.Pazdan, Umowa o mediację]], (w:) [[KsiegaPamiatkowaKuCzciProfesoraJanuszaSzwaji Księga pamiątkowa ku czci Profesora Janusza Szwaji, Prace Instytutu Prawa Własności Intelektualnej UJ.]], Zakamycze 2004,
5. [[SzumanskiMoP1997 A. Szumański, Koncyliacja jako forma rozstrzygania sporów gospodarczych]], MoP 1997, nr 2,
6. [[WachRadcaPrawny2005 A. Wach, Delimitacja mediacji i koncyliacji jako samodzielnych form ADR]], R.Pr. 2005, nr 2,
7. [[KmieciakMediacjaIKoncyliacjaWPrawieAdministarcyjnym Z. Kmieciak, Mediacja i koncyliacja w prawie administracyjnym]], Zakamycze 2004,
8. [[SobolewskiPPH2006 P. Sobolewski, Mediacja w sprawach cywilnych]], PPH 2006, nr 2,
9. E. Sychowicz (w:) [[PiaseckiKPCKOmentarzTom1 Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 1-505. Tom I]], pod. red. K. Piaseckiego, uwagi do {{pu przepis="art. 183(1) KPC"}},
10. [[GmurzynskaMediacjaWSprawachCywilnychWAmerykanskimSystemiePrawnym E. Gmurzyńska, Mediacja w sprawach cywilnych w amerykańskim systemie prawnym – zastosowanie w Europie i w Polsce]], Warszawa 2007,
11. [[MorekADRWSprawachGospodarczych R. Morek, ADR – w sprawach gospodarczych]], Warszawa 2004,
12. [[SkrzypczakMoP2004 G. Skrzypczak, Prawnik a sposoby rozwiązywania sporów. Negocjacje i mediacje – wprowadzenie]], MoP 2004, nr 4,
13. [[BlaszczakAlternatywneFormyRozwiazywaniaSporow Ł. Błaszczak, Alternatywne formy rozwiązywania sporów – analiza zjawiska na tle prawa polskiego]], (w:) [[CzterdziestolecieKodeksuPostepowaniaCywilnego Czterdziestolecie Kodeksu postępowania cywilnego. Zjazd katedr postępowania cywilnego w Zakopanem (7-9.10.2005)]], Zakamycze 2006,
14. [[JankowskiEP2006 B. Jankowski, Seminarium EP – „Mediacje i negocjacje prawnicze”]], EP 2006.
----
CategoryMediacjaWSprawachCywilnych
