Wiki source for KazusZlecenieNr1
====Kazus 1 z zakresu zlecenia====
==forma udzielenia zlecenia, bezskuteczność względna==
((1)) STAN FAKTYCZNY
Na mocy ustnej umowy zawartej 10.3.2004 r. pośrednik w handlu nieruchomościami (P) miał nabyć na swoje nazwisko, ale za pieniądze swego stałego klienta - dewelopera K, nieruchomość gruntową położoną w Słubicach, a następnie przenieść własność tego gruntu na K. P stanął do przetargu, wygrał go i zapłacił (pieniędzmi otrzymanymi od K) za nieruchomość. Po umowie notarialnej P wpisany został do księgi wieczystej przedmiotowej nieruchomości.
W dniu 15.5.2004 r. K zażądał od P przeniesienia własności nieruchomości, zaś P, skuszony ofertą innego inwestora, odmówił i zaproponował zwrot pieniędzy, na co K się, oczywiście, nie zgodził.
//1. Czy K ma uzasadnione roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości?
2. Co stałoby się z roszczeniem K, gdyby P w 4.4.2006 r. darował nieruchomość swojej córce C, niewtajemniczonej jednak w szczegóły sprawy?//
((1)) ODPOWIEDŹ NA PYTANIE 1
K mógłby mieć przeciw P roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości z {{pu przepis="art. 740 zd. 2 KC"}}
((2)) Powstanie roszczenia
Musiałaby zostać zawarta skuteczna umowa zlecenia.
Zgodnie z {{pu przepis="art. 734 § 1 KC"}} umowa zlecenia dotyczy dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. W tym wypadku chodziło o nabycie nieruchomości przez P i następnie przeniesienie jej własności na dającego zlecenie, czyli K. Nabycie nieruchomości i przeniesienie jej własności jest czynnością prawną (zob. więcej w CzynnoscPrawna).
Należy jednak rozważyć **skuteczność umowy**. Forma umowy zlecenia jest generalnie dowolna (RadwanskiPanowiczZobowiazania, nb. 363). Wyjątkowo jednak, gdy zlecenie łączy się z udzieleniem pełnomocnictwa, dla którego wymagana jest forma szczególna, to zastrzeżenie formy dla pełnomocnictwa odnosi się wówczas także do umowy zlecenia ({{pu przepis="art. 734 § 2 zd. 2 KC"}}). Zgodnie z {{pu przepis="art. 158 KC"}} umowa nabycia nieruchomości wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Skutkiem tego jest to, iż stosownie do {{pu przepis="art. 99 § 1 KC"}} także pełnomocnictwo do nabycia nieruchomości powinno być udzielone w formie notarialnej. Forma pełnomocnictwa wpływa więc na formę zlecenia. Zlecenie nabycia nieruchomości powinno być udzielone notarialnie, czego w tym kazusie nie było. Mogłoby to powodować nieważność zlecenia ({{pu przepis="art. 73 § 2 KC"}}).
Pełnomocnictwo wymaga jednak jawnego działania w imieniu reprezentowanego (zob. więcej w [[Pelnomocnictwo]]). W kazusie jednak P działał we własnym imieniu i miał nabyć nieruchomość dla siebie, a dopiero później miał przenieść własność nieruchomości na dającego zlecenie. P działał więc nie jako pełnomocnik K ale jako jego [[ZastepcaPosredni zastępca pośredni]]. Pojawia się więc kwestia, czy i w tym wypadku zlecenie nie powinno być udzielone w formie notarialnej, skoro ostatecznie jego przedmiotem było przeniesienie własności nieruchomości przez P na K. Zdaniem Sądu Najwyższego umowa zlecenia, której przedmiotem jest nabycie prawa własności nieruchomości przez zleceniobiorcę w jego własnym imieniu z obowiązkiem późniejszego przeniesienia własności za zleceniodawcę, nie wymaga do jej zawarcia formy aktu notarialnego (uchwała SN z 27.6.1975, III CZP 55/75, OSN 1976 nr 4, pos. 75). Zgodnie bowiem z {{pu przepis="art. 734 § 1 KC"}} umowa zlecenia ani nie przenosi na zleceniodawcę prawa własności, ani nie zobowiązuje bezpośrednio zleceniobiorcy do takiego przeniesienia. Umowa zlecenia zobowiązuje tylko do wykonania określonych czynności. Nie należy więc do kategorii umów, z którymi {{pu przepis="art. 158 KC"}} wiąże obowiązek ich zawarcia w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności tych umów. Pogląd ten jest popierany w literaturze (zob. wskazania u Ogiegło w: PietrzykowskiKomentarzKC, wyd. 4, art. 734 nb. 4; RadwanskiPanowiczZobowiazania, nb. 362).
Zlecenie zostało więc udzielone skutecznie.
((2)) Brak wygaśnięcia roszczenia
Należy rozważyć, czy P nie dokonał skutecznego wypowiedzenia zlecenia, odmawiając wydania nieruchomości z powodu korzystniejszej oferty. Zgodnie z {{pu przepis="art. 746 § 2 KC"}} przyjmujący zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Jeżeli jednak dokona wypowiedzenia bez ważnego powodu ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą. W tym wypadku oświadczenie P nie zmierza do wypowiedzenia zlecenia, lecz jego jego rozwiązania za zgodą K, której jednak K nie wyraża.
Zwrot pieniędzy również nie prowadzi do wygaśnięcia roszczenia, gdyż brak jest podstaw do przyjęcia [[ZobowiazaniePrzemienne zobowiązania przemiennego]] ({{pu przepis="art. 365 KC"}}) albo [[UpowaznieniePrzemienne upoważnienia przemiennego]] ani też innej [[SchematWygasniecieRoszczenia okoliczności, która mogłaby spowodować wygaśnięcie zobowiązania]].
((2)) Wynik
Zlecenie było udzielone skutecznie. P powinien wydać nieruchomość.
((1)) ODPOWIEDŹ NA PYTANIE 2
Roszczenie K przeciwko P o przeniesienie własności nieruchomości z {{pu przepis="art. 740 zd. 2 KC"}}
((2)) Powstanie roszczenia
Sprawdzono powyżej, że roszczenie powstało.
((2)) Brak utraty
Być może jednak roszczenie o przeniesienie własności [[SchematWygasniecieRoszczenia wygasło]] (bez zaspokojenia wierzyciela) na skutek [[NiemozliwoscSwiadczeniaNastepcza następczej niemożliwości świadczenia]]. Zgodnie z {{pu przepis="art. 493 § 1 KC"}} w takiej sytuacji roszczenie przekształca się w roszczenie odszkodowawcze względnie wierzyciel staje się uprawniony do [[Odstapienie odstąpienia od umowy]].
((3)) następcza niemożliwość świadczenia
Skutki określone w {{pu przepis="art. 493 KC"}} powstają, jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność strona zobowiązana. W tej sytuacji na skutek darowizny dokonanej przez P na rzecz C (=okoliczność, za którą P odpowiada), niemożliwe stało się przeniesienie własności na K i tym samym wykonanie zobowiązania wynikającego z {{pu przepis="art. 740 zd. 2 KC"}}.
Świadczenie to jest świadczeniem z [[UmowaZlecenia umowy zlecenia]], która jest [[UmowyWzajemne umową wzajemną]] (sporne!).
((3)) okoliczności uchylające niemożliwość
Niemożliwość nie ma jednak znaczenia, gdyby można było czynność między P i C uznać za bezskuteczną wobec K (tzw. [[BezskutecznoscWzgledna bezskuteczność względna]] czynności prawnej). W grę wchodzi {{pu przepis="art. 59 KC"}} albo {{pu przepis="art. 527 KC"}} i nast. (tzw. [[SkargaPaulianska skarga pauliańska]]).
Ponieważ nie ma mowy o niewypłacalności P, która jest konieczną przesłanką skargi pauliańskiej, pozostaje analiza {{pu przepis="art. 59 KC"}}. Zgodnie ze zd. 1 tego przepisu, gdyby K przysługiwało wobec P i C roszczenie o uznanie umowy darowizny za bezskuteczną, wówczas mógłby się nadal domagać przeniesienia własności.
Przesłanki roszczenia (incydentalnego) z {{pu przepis="art. 59 KC"}} są następujące:
**1) zawarcie skutecznej umowy, która czyni niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu**
Tutaj P i C zawarli skuteczną umowę darowizny, na mocy której C uzyskała własność nieruchomości. Skoro właścicielką jest C, P nie jest w stanie przenieść własności na K.
**2) wiedza stron o roszczeniu albo nieodpłatność świadczenia**
Darowizna jest umową nieodpłatną, albowiem brak jest wzajemnego świadczenia obdarowanego.
**3) brak upływu roku od dokonana czynności**
W maju 2007 upłynął więcej niż rok od dokonania transakcji między P i C. Jest to termin zawity, którego upływ powoduje wygaśnięcie uprawnienia z {{pu przepis="art. 59 zd. 1 KC"}}.
Tym samym roszczenie o uznanie umowy za bezskuteczną wygasło.
((2)) Wynik
W tej sytuacji K nie miałby roszczenia o przeniesienie własności. Mógłby natomiast żądać
- odszkodowania ({{pu przepis="art. 493 § 1 KC"}}) albo
- odstąpić od umowy i żądać wszystkiego, co wydał P ({{pu przepis="art. 493 § 1 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 494 KC"}}).
Należy pamiętać, że odszkodowanie wg {{pu przepis="art. 493 KC"}} obejmuje tzw. pozytywny interes umowny, tzn. wszystko co wierzyciel uzyskałby, gdyby umowa zlecenia została wykonana należycie.
----
CategoryKazusyZlecenie CategoryBezskutecznoscWzgledna
==forma udzielenia zlecenia, bezskuteczność względna==
((1)) STAN FAKTYCZNY
Na mocy ustnej umowy zawartej 10.3.2004 r. pośrednik w handlu nieruchomościami (P) miał nabyć na swoje nazwisko, ale za pieniądze swego stałego klienta - dewelopera K, nieruchomość gruntową położoną w Słubicach, a następnie przenieść własność tego gruntu na K. P stanął do przetargu, wygrał go i zapłacił (pieniędzmi otrzymanymi od K) za nieruchomość. Po umowie notarialnej P wpisany został do księgi wieczystej przedmiotowej nieruchomości.
W dniu 15.5.2004 r. K zażądał od P przeniesienia własności nieruchomości, zaś P, skuszony ofertą innego inwestora, odmówił i zaproponował zwrot pieniędzy, na co K się, oczywiście, nie zgodził.
//1. Czy K ma uzasadnione roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości?
2. Co stałoby się z roszczeniem K, gdyby P w 4.4.2006 r. darował nieruchomość swojej córce C, niewtajemniczonej jednak w szczegóły sprawy?//
((1)) ODPOWIEDŹ NA PYTANIE 1
K mógłby mieć przeciw P roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości z {{pu przepis="art. 740 zd. 2 KC"}}
((2)) Powstanie roszczenia
Musiałaby zostać zawarta skuteczna umowa zlecenia.
Zgodnie z {{pu przepis="art. 734 § 1 KC"}} umowa zlecenia dotyczy dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. W tym wypadku chodziło o nabycie nieruchomości przez P i następnie przeniesienie jej własności na dającego zlecenie, czyli K. Nabycie nieruchomości i przeniesienie jej własności jest czynnością prawną (zob. więcej w CzynnoscPrawna).
Należy jednak rozważyć **skuteczność umowy**. Forma umowy zlecenia jest generalnie dowolna (RadwanskiPanowiczZobowiazania, nb. 363). Wyjątkowo jednak, gdy zlecenie łączy się z udzieleniem pełnomocnictwa, dla którego wymagana jest forma szczególna, to zastrzeżenie formy dla pełnomocnictwa odnosi się wówczas także do umowy zlecenia ({{pu przepis="art. 734 § 2 zd. 2 KC"}}). Zgodnie z {{pu przepis="art. 158 KC"}} umowa nabycia nieruchomości wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Skutkiem tego jest to, iż stosownie do {{pu przepis="art. 99 § 1 KC"}} także pełnomocnictwo do nabycia nieruchomości powinno być udzielone w formie notarialnej. Forma pełnomocnictwa wpływa więc na formę zlecenia. Zlecenie nabycia nieruchomości powinno być udzielone notarialnie, czego w tym kazusie nie było. Mogłoby to powodować nieważność zlecenia ({{pu przepis="art. 73 § 2 KC"}}).
Pełnomocnictwo wymaga jednak jawnego działania w imieniu reprezentowanego (zob. więcej w [[Pelnomocnictwo]]). W kazusie jednak P działał we własnym imieniu i miał nabyć nieruchomość dla siebie, a dopiero później miał przenieść własność nieruchomości na dającego zlecenie. P działał więc nie jako pełnomocnik K ale jako jego [[ZastepcaPosredni zastępca pośredni]]. Pojawia się więc kwestia, czy i w tym wypadku zlecenie nie powinno być udzielone w formie notarialnej, skoro ostatecznie jego przedmiotem było przeniesienie własności nieruchomości przez P na K. Zdaniem Sądu Najwyższego umowa zlecenia, której przedmiotem jest nabycie prawa własności nieruchomości przez zleceniobiorcę w jego własnym imieniu z obowiązkiem późniejszego przeniesienia własności za zleceniodawcę, nie wymaga do jej zawarcia formy aktu notarialnego (uchwała SN z 27.6.1975, III CZP 55/75, OSN 1976 nr 4, pos. 75). Zgodnie bowiem z {{pu przepis="art. 734 § 1 KC"}} umowa zlecenia ani nie przenosi na zleceniodawcę prawa własności, ani nie zobowiązuje bezpośrednio zleceniobiorcy do takiego przeniesienia. Umowa zlecenia zobowiązuje tylko do wykonania określonych czynności. Nie należy więc do kategorii umów, z którymi {{pu przepis="art. 158 KC"}} wiąże obowiązek ich zawarcia w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności tych umów. Pogląd ten jest popierany w literaturze (zob. wskazania u Ogiegło w: PietrzykowskiKomentarzKC, wyd. 4, art. 734 nb. 4; RadwanskiPanowiczZobowiazania, nb. 362).
Zlecenie zostało więc udzielone skutecznie.
((2)) Brak wygaśnięcia roszczenia
Należy rozważyć, czy P nie dokonał skutecznego wypowiedzenia zlecenia, odmawiając wydania nieruchomości z powodu korzystniejszej oferty. Zgodnie z {{pu przepis="art. 746 § 2 KC"}} przyjmujący zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Jeżeli jednak dokona wypowiedzenia bez ważnego powodu ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą. W tym wypadku oświadczenie P nie zmierza do wypowiedzenia zlecenia, lecz jego jego rozwiązania za zgodą K, której jednak K nie wyraża.
Zwrot pieniędzy również nie prowadzi do wygaśnięcia roszczenia, gdyż brak jest podstaw do przyjęcia [[ZobowiazaniePrzemienne zobowiązania przemiennego]] ({{pu przepis="art. 365 KC"}}) albo [[UpowaznieniePrzemienne upoważnienia przemiennego]] ani też innej [[SchematWygasniecieRoszczenia okoliczności, która mogłaby spowodować wygaśnięcie zobowiązania]].
((2)) Wynik
Zlecenie było udzielone skutecznie. P powinien wydać nieruchomość.
((1)) ODPOWIEDŹ NA PYTANIE 2
Roszczenie K przeciwko P o przeniesienie własności nieruchomości z {{pu przepis="art. 740 zd. 2 KC"}}
((2)) Powstanie roszczenia
Sprawdzono powyżej, że roszczenie powstało.
((2)) Brak utraty
Być może jednak roszczenie o przeniesienie własności [[SchematWygasniecieRoszczenia wygasło]] (bez zaspokojenia wierzyciela) na skutek [[NiemozliwoscSwiadczeniaNastepcza następczej niemożliwości świadczenia]]. Zgodnie z {{pu przepis="art. 493 § 1 KC"}} w takiej sytuacji roszczenie przekształca się w roszczenie odszkodowawcze względnie wierzyciel staje się uprawniony do [[Odstapienie odstąpienia od umowy]].
((3)) następcza niemożliwość świadczenia
Skutki określone w {{pu przepis="art. 493 KC"}} powstają, jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność strona zobowiązana. W tej sytuacji na skutek darowizny dokonanej przez P na rzecz C (=okoliczność, za którą P odpowiada), niemożliwe stało się przeniesienie własności na K i tym samym wykonanie zobowiązania wynikającego z {{pu przepis="art. 740 zd. 2 KC"}}.
Świadczenie to jest świadczeniem z [[UmowaZlecenia umowy zlecenia]], która jest [[UmowyWzajemne umową wzajemną]] (sporne!).
((3)) okoliczności uchylające niemożliwość
Niemożliwość nie ma jednak znaczenia, gdyby można było czynność między P i C uznać za bezskuteczną wobec K (tzw. [[BezskutecznoscWzgledna bezskuteczność względna]] czynności prawnej). W grę wchodzi {{pu przepis="art. 59 KC"}} albo {{pu przepis="art. 527 KC"}} i nast. (tzw. [[SkargaPaulianska skarga pauliańska]]).
Ponieważ nie ma mowy o niewypłacalności P, która jest konieczną przesłanką skargi pauliańskiej, pozostaje analiza {{pu przepis="art. 59 KC"}}. Zgodnie ze zd. 1 tego przepisu, gdyby K przysługiwało wobec P i C roszczenie o uznanie umowy darowizny za bezskuteczną, wówczas mógłby się nadal domagać przeniesienia własności.
Przesłanki roszczenia (incydentalnego) z {{pu przepis="art. 59 KC"}} są następujące:
**1) zawarcie skutecznej umowy, która czyni niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu**
Tutaj P i C zawarli skuteczną umowę darowizny, na mocy której C uzyskała własność nieruchomości. Skoro właścicielką jest C, P nie jest w stanie przenieść własności na K.
**2) wiedza stron o roszczeniu albo nieodpłatność świadczenia**
Darowizna jest umową nieodpłatną, albowiem brak jest wzajemnego świadczenia obdarowanego.
**3) brak upływu roku od dokonana czynności**
W maju 2007 upłynął więcej niż rok od dokonania transakcji między P i C. Jest to termin zawity, którego upływ powoduje wygaśnięcie uprawnienia z {{pu przepis="art. 59 zd. 1 KC"}}.
Tym samym roszczenie o uznanie umowy za bezskuteczną wygasło.
((2)) Wynik
W tej sytuacji K nie miałby roszczenia o przeniesienie własności. Mógłby natomiast żądać
- odszkodowania ({{pu przepis="art. 493 § 1 KC"}}) albo
- odstąpić od umowy i żądać wszystkiego, co wydał P ({{pu przepis="art. 493 § 1 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 494 KC"}}).
Należy pamiętać, że odszkodowanie wg {{pu przepis="art. 493 KC"}} obejmuje tzw. pozytywny interes umowny, tzn. wszystko co wierzyciel uzyskałby, gdyby umowa zlecenia została wykonana należycie.
----
CategoryKazusyZlecenie CategoryBezskutecznoscWzgledna
