Wersja [10736]
To jest stara wersja KazusZasiedzenieWlasnosciNieruchomosci2 utworzona przez MarcinKrzymuski, 2009-11-20 22:00:14.
Kazus nr 2 z zakresu zasiedzenia własności nieruchomości
zasiedzenie nieruchomości znacjonalizowanych, bieg terminu zasiedzenia w latach PRL
A. Stan faktyczny
A jest byłym właścicielem nieruchomości rolnych położonych w województwie wielkopolskim. W 1945 r. został pozbawiony wszelkich nieruchomości na mocy dekretu PKWN o przeprowadzeniu reformy rolnej z dnia 6 września 1944 (Dz.U. z 1945 roku, Nr 3, poz. 13). W 2005 r. złożył wniosek o zwrot znacjonalizowanego majątku. Skarb Państwa, reprezentowany przez wojewodę wielkopolskiego, odmawia zwrotu, twierdząc, że może i dekret był bezprawny, ale ostatecznie Skarb Państwa zasiedział przedmiotowe nieruchomości.
Czy twierdzenia wojewody są zasadne?
B. Rozwiązanie
Zob. schemat Taris(R)
Skarb Państwa nabyłby własność nieruchomości przez zasiedzenie, gdyby był samoistnym posiadaczem nieruchomości przez niezbędny okres zasiedzenia (art. 172 KC
art. 172 KC
§ 1. Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).
§ 2. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.
).§ 1. Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).
§ 2. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.
1. Dopuszczalność zasiedzenia
Ogólne wywody na ten temat zob. ZasiedzenieNieruchomosci (pkt A.1.)
Sędziowie Izby Cywilnej uznali, iż nie powoduje wyjęcia nieruchomości z obrotu cywilnoprawnego przejęcie jej przez Państwo w ramach działań o charakterze władczym (polemika z orzeczeniami SN z 25.10.1996 r. oraz 21.9.1993 r.). Nieruchomości przejęte na mocy dekretu o reformie rolnej mogły być więc przedmiotem zasiedzenia.
2. Samoistne i nieprzerwane posiadanie nieruchomości
a. posiadanie
Skarb Państwa wszedł w posiadanie nieruchomości na mocy dekretu o reformie rolnej z dniem 13.9.1944 r.. Było to nabycie w ramach sprawowania władztwa publicznego. Wcześniejsze orzeczenia SN (sprzed 2007 r.) wychodziły z założenia, iż nabycie w drodze wykonywania uprawnień władczych wyłącza cywilnoprawną ocenę sprawowanego władztwa nad rzeczą. W uchwale z 26.10.2007 r. SN stwierdził słusznie, iż dla określenia rodzaju posiadania znaczenie ma wyłącznie sposób władania nieruchomością, a nie sposób uzyskania posiadania (zob. str. 13). Tak więc władanie nieruchomością przez Państwo może stanowić posiadanie lub inny cywilnoprawny sposób władania rzeczą (dzierżenie, władztwo prekaryjne).
b. posiadanie samoistne
Kolejną kwestią jest ustalenie, że posiadanie Państwa miało charakter samoistny. Z uwagi na jednak art. 339 KC
art. 339 KC
Domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym.
trzeba poszukiwać argumentów przemawiających za twierdzeniem, iż posiadanie nieruchomości przejętych przez Państwo na mocy dekretu o reformie rolnej nie ma charakteru posiadania samoistnego. Takie argumenty przedstawił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21.9.1993 r. (III CZP 72/93), które jednak pełen skład Izby Cywilnej w uchwale z października 2007 słusznie skrytykował. Domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym.
Ogólna teza orzeczenia z 26.10.2007 r. potwierdza więc domniemanie. Skarb Państwa był więc samoistnym posiadaczem nieruchomości przejętych w 1944 r.
c. posiadanie nieprzerwane
Wobec domniemania z art. 340 zd. 1 KC
art. 340 KC
Domniemywa się ciągłość posiadania. Niemożność posiadania wywołana przez przeszkodę przemijającą nie przerywa posiadania.
kwestionujący zasiedzenie winien udowodnić, iż doszło do trwałej utraty władztwa nad rzeczą. Natomiast posiadanie nie traci charakteru posiadania nieprzerwanego, jeżeli posiadacz tylko przejściowo nie wykonuje władztwa (art. 340 zd. 2 KCDomniemywa się ciągłość posiadania. Niemożność posiadania wywołana przez przeszkodę przemijającą nie przerywa posiadania.
art. 340 KC
Domniemywa się ciągłość posiadania. Niemożność posiadania wywołana przez przeszkodę przemijającą nie przerywa posiadania.
, art. 337 KCDomniemywa się ciągłość posiadania. Niemożność posiadania wywołana przez przeszkodę przemijającą nie przerywa posiadania.
art. 337 KC
Posiadacz samoistny nie traci posiadania przez to, że oddaje drugiemu rzecz w posiadanie zależne.
). W omawianym stanie faktycznym brak było informacji o trwałym wyzuciu Skarbu Państwa z posiadania.Posiadacz samoistny nie traci posiadania przez to, że oddaje drugiemu rzecz w posiadanie zależne.
3. Upływ okresu posiadania
Sąd Najwyższy w omawianym orzeczeniu nie zajął się kwestią tego, czy wejście w posiadanie nastąpiło w dobrej lub w złej wierze, co skutkowałoby przyjęciem odpowiednich okresów zasiedzenia.
SN zauważył, że bieg zasiedzenia nie rozpoczął się, a rozpoczęty uległ zawieszeniu (art. 175 KC
art. 175 KC
Do biegu zasiedzenia stosuje się odpowiednio przepisy o biegu przedawnienia roszczeń.
w zw. z art. 124 pkt 4 KCDo biegu zasiedzenia stosuje się odpowiednio przepisy o biegu przedawnienia roszczeń.
art. 124 KC
§ 1. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.
§ 2. W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.
), jeżeli "w ówczesnych warunkach ustrojowych i w stanie prawnym wówczas obowiązującym skuteczne dochodzenie roszczenia nie było możliwe bądź ze względu na niedostępność środków prawnych, które pozwoliłyby podważyć wadliwe akty władzy publicznej, bądź ze względu na to, że powszechna praktyka stosowania obowiązujących wówczas przepisów – obiektywnie biorąc - nie stwarzała realnych szans uzyskania korzystnego dla uprawnionego rozstrzygnięcia." (str. 29-30 uzasadnienia uchwały pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 26 października 2007 r.,sygn. akt: III CZP 30/07). Fakt wykazania takowej przeszkody w skutecznym dochodzeniu praw ciąży na kwestionującym zasiedzenie. § 1. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.
§ 2. W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.
CategoryKazusyPrawoRzeczowe CategoryKazusyNabycieWlasnosciNieruchomosci CategoryZasiedzenie
Na tej stronie nie ma komentarzy
