Wersja [2420]
To jest stara wersja KazusUzyczenieNr1 utworzona przez MarcinKrzymuski, 2008-06-05 11:44:26.
Kazus nr 1 z umowy użyczenia
A. Stan faktyczny
Dnia 1.6.2004 r. A “pożyczył” (na mocy ustnej umowy) swojemu koledze B odtwarzacz DVD na okres do 1.6.2005 r. Strony ustaliły, iż – na wszelki wypadek – terminy przedawnienia roszczeń z tej umowy wynosić będą dwa lata od chwili zwrotu sprzętu. Dnia 1.6.2005 r. B zwrócił sprzęt A. Ten jednak nie korzystał z odtwarzacza przez ponad rok. Dopiero 1.7.2006 r., gdy A chciał skorzystać z urządzenia, okazało się, że jest ono uszkodzone. Koszty naprawy wyniosły 200 zł. A żąda od B zapłaty tej kwoty.
Czy żądanie A zostanie uwzględnione?
B. Roszczenie A (komodanta) przeciwko B (komodatariuszowi) o zwrot 200 zł tytułem kosztów naprawy odtwarzacza DVD z art. 471 i art. 472 KC
art. 472 KC
Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.
Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.
1. Podstawa odpowiedzialności
Jak w każdym przypadku roszczenia odszkodowawczego, należy ustalić fakt poniesienia szkody na skutek określonego zdarzenia.
a. szkoda
Szkodą jest strata spowodowana koniecznością zapłaty 200 zł za naprawę odtwarzacza.
b. zdarzenie
Zdarzeniem, z którym art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
łączy obowiązek naprawienia szkody jest niewykonanie albo nienależytego wykonanie umowy.Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
W pierwszej kolejności trzeba więc ustalić, czy strony łączył stosunek umowny. Ponieważ przedmiotem umowy było bezpłatne używanie rzeczy, a nazwa nadana umowie przez strony nie ma znaczenia, albowiem liczy się treść oświadczenia woli, zawarta umowa odpowiada typowi umowy użyczenia (art. 710 i nast.).
Strony umowy użyczenia określa się jako komodant (dający rzecz w użyczenie) i komodatariusz (biorący w użyczenie).
Można rozważyć w tym miejscu wpływ naruszenia art. 119 KC
art. 119 KC
Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.
na ważność umowy. Zgodnie bowiem z art. 119 strony nie mogą w drodze czynności prawnej ani przedłużać ani skracać terminów przedawnienia. Skutkiem tego byłoby – stosownie do art. 58 § 1 KCTerminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.
art. 58 KC
§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.
– nieważność umowy użyczenia. W takiej sytuacji brak byłoby stosunku umownego między A i B, co spowodowałoby z kolei konieczność odrzucenia roszczenia z art. 471 KC§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
. Z uwagi na treść art. 58 § 3 KCDłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
art. 58 KC
§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.
można w tym wypadku przyjąć częściową nieważność umowy w zakresie uzgodnienia terminów przedawnienia.§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.
Należy dalej sprawdzić, czy doszło do niewykonania albo nienależytego wykonania umowy. Zgodnie z art. 712 § 1 KC
art. 712 KC
§ 1. Jeżeli umowa nie określa sposobu używania rzeczy, biorący może rzeczy używać w sposób odpowiadający jej właściwościom i przeznaczeniu.
§ 2. Bez zgody użyczającego biorący nie może oddać rzeczy użyczonej osobie trzeciej do używania.
korzystanie z rzeczy ma odpowiadać jej właściwościom i przeznaczeniu. Brak jest w stanie faktycznym informacji o tym, skąd wynikało uszkodzenie. Należy więc wyjść z założenia, iż było ono skutkiem nieprawidłowego posługiwania się sprzętem.§ 1. Jeżeli umowa nie określa sposobu używania rzeczy, biorący może rzeczy używać w sposób odpowiadający jej właściwościom i przeznaczeniu.
§ 2. Bez zgody użyczającego biorący nie może oddać rzeczy użyczonej osobie trzeciej do używania.
Stąd też doszło do naruszenia obowiązku umownego i tym samym nienależytego wykonania umowy.
Zgodnie z art. 471 KC
art. 471 KC
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
należy domniemywać, iż B ponosi odpowiedzialność za nienależyte wykonanie umowy. Zgodnie z art. 472 KCDłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
art. 472 KC
Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.
B ponosi w tym wypadku odpowiedzialność za niezachowanie należytej staranności, pod pojęciem której należy rozumieć staranność ogólnie wymaganą w stosunkach danego rodzaju (art. 355 § 1 KCJeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.
art. 355 KC
§ 1. Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność).
§ 2. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności.
). Zgodnie z art. 718 § 1 KC§ 1. Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność).
§ 2. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności.
art. 718 KC
§ 1. Po zakończeniu użyczenia biorący do używania obowiązany jest zwrócić użyczającemu rzecz w stanie nie pogorszonym; jednakże biorący nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania.
§ 2. Jeżeli biorący do używania powierzył rzecz innej osobie, obowiązek powyższy ciąży także na tej osobie.
obowiązkiem jest bowiem takie używanie rzeczy przez komodatariusza, aby mógł zwrócić ją komodantowi w stanie niepogorszonym.§ 1. Po zakończeniu użyczenia biorący do używania obowiązany jest zwrócić użyczającemu rzecz w stanie nie pogorszonym; jednakże biorący nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania.
§ 2. Jeżeli biorący do używania powierzył rzecz innej osobie, obowiązek powyższy ciąży także na tej osobie.
B mógłby się uwolnić od odpowiedzialności jedynie w ten sposób, iż wykazałby, że szkoda jest następtwem okoliczności, za które odpowiadzialności ponosić nie może. W przedstawionym stanie faktycznym brak jest jednak wskazówek, aby takie uwolnienie się od odpowiedzialności wchodziło w ogóle w grę.
c. związek przyczynowo-skutkowy między szkodą i zdarzeniem
Uszkodzenie sprzętu było także normalnym następstwem powyższego zachowania B.
d. wynik tymczasowy
W świetle powyższego roszczenie A o zapłatę 200 zł powstało.
2. Zaskarżalność roszczenia
Wobec braku okoliczności mogących sugerować wygaśnięcie roszczenia, należy przejść do kwestii jego zaskarżalności, tzn. możliwości dochodzenia wykonania roszczenia na drodze przymusu.
a. wymagalność
Roszczenie o zapłatę odszkodowania jest z zasady tzw. zobowiązaniem bezterminowym, co oznacza, że obowiązek spełnienia aktualizuje się niezwłocznie po wykonaniu zobowiązania (art. 455 KC
art. 455 KC
Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.
in fine). Niezwłoczność oznacza brak nieuzasadnionej zwłoki w spełnieniu świadczenia.Jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.
b. przedawnienie
Ponieważ B powołuje się na przedawnienie roszczenia, należy zbadać zasadność tego zarzutu (peremptoryjnego). Do przedawnienia roszczenia dochodzi, gdy upłynie określony termin przedawnienia i dłużnik powoła się na ten zarzut.
Zgodnie z art. 719 KC
art. 719 KC
Roszczenie użyczającego przeciwko biorącemu do używania o naprawienie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy, jak również roszczenia biorącego do używania przeciwko użyczającemu o zwrot nakładów na rzecz oraz o naprawienie szkody poniesionej wskutek wad rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.
roszczenie użyczającego przeciwko biorącemu do używania za uszkodzenie rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. Ponieważ rzecz została zwrócona dnia 1.6.2005 r., termin przedawnienia upłynąłby 1.6.2006 r. (art. 112 KCRoszczenie użyczającego przeciwko biorącemu do używania o naprawienie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy, jak również roszczenia biorącego do używania przeciwko użyczającemu o zwrot nakładów na rzecz oraz o naprawienie szkody poniesionej wskutek wad rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.
art. 112 KC
Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca. Jednakże przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia.
). W tej sytuacji zarzut B byłby więc skuteczny.Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca. Jednakże przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia.
Jednakże strony uzgodniły dłuższy, bo dwuletni, termin przedawnienia. W tym wypadku termin przedawnienia roszczenia upływałby więc 1.6.2007 r. i wówczas roszczenie nie uległoby przedawnieniu.
Odpowiedzi na pytanie, który z tych terminów jest miarodajny, udziela art. 119 KC
art. 119 KC
Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.
. Wskazano także wcześniej, iż w zakresie uzgodnienia terminów przedawnienia umowa była nieważna (art. 58 § 1 i § 3 KCTerminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.
art. 3 KC
Ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu.
).Ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu.
Wobec tego roszczenie o zapłatę 200 zł uległo przedawnieniu z dniem 1.6.2006 r.
3. Wynik
A nie ma wobec B roszczenia o zapłatę 200 zł z art. 471, 472 KC.
C. Roszczenie z art. 714 KC
art. 714 KC
Biorący do używania jest odpowiedzialny za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy, jeżeli jej używa w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub przeznaczeniem rzeczy, albo gdy nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności powierza rzecz innej osobie, a rzecz nie byłaby uległa utracie lub uszkodzeniu, gdyby jej używał w sposób właściwy albo gdyby ją zachował u siebie.
Biorący do używania jest odpowiedzialny za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy, jeżeli jej używa w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub przeznaczeniem rzeczy, albo gdy nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności powierza rzecz innej osobie, a rzecz nie byłaby uległa utracie lub uszkodzeniu, gdyby jej używał w sposób właściwy albo gdyby ją zachował u siebie.
M.zd. art. 714 KC
art. 714 KC
Biorący do używania jest odpowiedzialny za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy, jeżeli jej używa w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub przeznaczeniem rzeczy, albo gdy nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności powierza rzecz innej osobie, a rzecz nie byłaby uległa utracie lub uszkodzeniu, gdyby jej używał w sposób właściwy albo gdyby ją zachował u siebie.
nie stanowi podstawy roszczenia a jedynie uzupełnia zakres odpowiedzialności, ustalając pod jakimi warunkami biorcy w użyczenie odpowiada za przypadkowe zniszczenie/uszkodzenie rzeczy. Właściwym miejscem do sprawdzenia tego przepisu byłby więc, gdyby istniały przesłanki do przyjęcia przepadkowej utraty, pkt I.2.c.Biorący do używania jest odpowiedzialny za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy, jeżeli jej używa w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub przeznaczeniem rzeczy, albo gdy nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności powierza rzecz innej osobie, a rzecz nie byłaby uległa utracie lub uszkodzeniu, gdyby jej używał w sposób właściwy albo gdyby ją zachował u siebie.
CategoryKazusyUzyczenie
Na tej stronie nie ma komentarzy
