Wiki source for KazusUzyczenieNr1
====Kazus nr 1 z umowy użyczenia====
((1)) Stan faktyczny
Dnia 1.6.2004 r. A “pożyczył” (na mocy ustnej umowy) swojemu koledze B odtwarzacz DVD na okres do 1.6.2005 r. Strony ustaliły, iż – na wszelki wypadek – terminy przedawnienia roszczeń z tej umowy wynosić będą dwa lata od chwili zwrotu sprzętu. Dnia 1.6.2005 r. B zwrócił sprzęt A. Ten jednak nie korzystał z odtwarzacza przez ponad rok. Dopiero 1.7.2006 r., gdy A chciał skorzystać z urządzenia, okazało się, że jest ono uszkodzone. Koszty naprawy wyniosły 200 zł. A żąda od B zapłaty tej kwoty.
//Czy żądanie A zostanie uwzględnione?//
((1)) Roszczenie z {{pu przepis="art. 718 KC"}} w zw {{pu przepis="art. 471 KC"}} i {{pu przepis="art. 472 KC"}}
A mógłby mieć przeciw B roszczenie odszkodowawcze z {{pu przepis="art. 718 KC"}} w zw. {{pu przepis="art. 471 KC"}} i {{pu przepis="art. 472 KC"}} o zapłatę 200 zł tytułem kosztów naprawy odtwarzacza DVD z uwagi na nienależyte wykonanie obowiązku zwrotu rzeczy w stanie niepogorszonym
((2)) Podstawa odpowiedzialności
W prawie polskim przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej są każdorazowo:
1) szkoda,
1) zdarzenie, które ją spowodowało oraz
1) związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy zdarzeniem i szkodą.
((3)) szkoda
Szkodą jest strata spowodowana koniecznością zapłaty 200 zł za naprawę odtwarzacza (strata - zob. SzkodaCywilnoprawna). Są to straty, jakie A poniósł w celu przywrócenia stanu poprzedniego.
((3)) zdarzenie
Zdarzeniem, z którym {{pu przepis="art. 471 KC"}} łączy obowiązek naprawienia szkody jest niewykonanie albo nienależytego wykonanie umowy, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność.
**(1) stosunek zobowiązaniowy**
W pierwszej kolejności trzeba więc ustalić, czy strony łączył stosunek zobowiązaniowy.
Wyróżniamy dwie postaci zobowiązań: umowne oraz pozaumowne (wynikające np. z deliktów lub bezpodstawnego wzbogacenia).
W tym wypadku chodzi o zobowiązanie umowne wynikające z umowy użyczenia.
Ponieważ przedmiotem umowy było bezpłatne używanie rzeczy, a nazwa nadana umowie przez strony nie ma znaczenia ({{pu przepis="art. 65 § 2 KC"}}), zawarta umowa odpowiada typowi umowy użyczenia ({{pu przepis="art. 710 KC"}} i nast.). Przedmiot użyczenia został wydany biorącemu w użyczenie ([[UmowaRealna umowa realna]] - Górecki w: OsajdaKomentarzKC, 2012, art. 710 nb. 9).
Strony umowy użyczenia określa się jako komodant (dający rzecz w użyczenie) i komodatariusz (biorący w użyczenie).
Można rozważyć w tym miejscu wpływ naruszenia {{pu przepis="art. 119 KC"}} na ważność umowy. Zgodnie bowiem z {{pu przepis="art. 119 KC"}} strony nie mogą w drodze czynności prawnej ani przedłużać ani skracać terminów przedawnienia. Skutkiem tego byłoby – stosownie do {{pu przepis="art. 58 § 1 KC"}} – nieważność umowy użyczenia. W takiej sytuacji brak byłoby stosunku umownego między A i B, co spowodowałoby z kolei konieczność odrzucenia roszczenia z {{pu przepis="art. 471 KC"}}. Z uwagi na treść {{pu przepis="art. 58 § 3 KC"}} można w tym wypadku przyjąć częściową nieważność umowy w zakresie uzgodnienia terminów przedawnienia.
**(2) niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy**
Należy dalej sprawdzić, czy doszło do niewykonania albo nienależytego wykonania umowy. Zgodnie z {{pu przepis="art. 718 § 1 KC"}} o zakończeniu użyczenia biorący do używania obowiązany jest zwrócić użyczającemu rzecz w stanie nie pogorszonym. Przedmiot wrócił jednak do właściciela uszkodzony. Stąd też doszło do naruszenia obowiązku umownego wynikającego z {{pu przepis="art. 718 § 1 KC"}} i tym samym nienależytego wykonania zobowiązania.
**(3) odpowiedzialność dłużnika**
Zgodnie z {{pu przepis="art. 471 KC"}} należy domniemywać, iż B ponosi odpowiedzialność za nienależyte wykonanie umowy. Zgodnie z {{pu przepis="art. 472 KC"}} B ponosi w tym wypadku odpowiedzialność za niezachowanie należytej staranności, pod pojęciem której należy rozumieć staranność ogólnie wymaganą w stosunkach danego rodzaju ({{pu przepis="art. 355 § 1 KC"}}). Zgodnie z {{pu przepis="art. 718 § 1 KC"}} obowiązkiem jest bowiem takie używanie rzeczy przez komodatariusza, aby mógł zwrócić ją komodantowi w stanie niepogorszonym.
B mógłby się uwolnić od odpowiedzialności jedynie w ten sposób, iż wykazałby, że szkoda jest następstwem okoliczności, za które odpowiedzialności ponosić nie może. W przedstawionym stanie faktycznym brak jest jednak wskazówek, aby takie uwolnienie się od odpowiedzialności wchodziło w ogóle w grę.
((3)) związek przyczynowo-skutkowy między szkodą i zdarzeniem
Konieczność zapłaty za naprawę odtwarzacza jest normalnym następstwem uszkodzenia sprzętu elektronicznego ({{pu przepis="art. 361 § 1 KC"}}).
((3)) wynik tymczasowy
W świetle powyższego roszczenie A o zapłatę odszkodowania w wys. 200 zł powstało.
((2)) Zaskarżalność roszczenia
Wobec braku okoliczności mogących sugerować wygaśnięcie roszczenia, należy przejść do kwestii jego zaskarżalności, tzn. możliwości dochodzenia wykonania roszczenia na drodze przymusu.
((3)) wymagalność
Roszczenie o zapłatę odszkodowania jest z zasady tzw. zobowiązaniem bezterminowym, co oznacza, że obowiązek spełnienia aktualizuje się niezwłocznie po wykonaniu zobowiązania ({{pu przepis="art. 455 KC"}} in fine). Niezwłoczność oznacza brak nieuzasadnionej zwłoki w spełnieniu świadczenia.
((3)) przedawnienie
Ponieważ B powołuje się na przedawnienie roszczenia, należy zbadać zasadność tego zarzutu (peremptoryjnego). Do przedawnienia roszczenia dochodzi, gdy upłynie określony termin przedawnienia i dłużnik powoła się na ten zarzut (zob. więcej w [[PrzedawnienieRoszczenMajatkowych skrypcie nt. przedawnienia]].
Zgodnie z {{pu przepis="art. 719 KC"}} roszczenie użyczającego przeciwko biorącemu do używania za uszkodzenie rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. Ponieważ rzecz została zwrócona dnia 1.6.2005 r., termin przedawnienia upłynąłby 1.6.2006 r. ({{pu przepis="art. 112 KC"}}). W tej sytuacji zarzut B byłby więc skuteczny.
Jednakże strony uzgodniły dłuższy, bo dwuletni, termin przedawnienia. W tym wypadku termin przedawnienia roszczenia upływałby więc 1.6.2007 r. i wówczas roszczenie nie uległoby przedawnieniu.
Odpowiedzi na pytanie, który z tych terminów jest miarodajny, udziela {{pu przepis="art. 119 KC"}}. Wskazano także wcześniej, iż w zakresie uzgodnienia terminów przedawnienia umowa była nieważna ({{pu przepis="art. 58 § 1 KC"}} i {{pu przepis="§ 3 KC"}}).
Wobec tego roszczenie o zapłatę 200 zł uległo przedawnieniu z dniem 1.6.2006 r.
((2)) Wynik
A nie ma wobec B roszczenia o zapłatę 200 zł z {{pu przepis="art. 471 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 472 KC"}}.
((1)) Roszczenie z {{pu przepis="art. 714 KC"}}
M.zd. {{pu przepis="art. 714 KC"}} nie stanowi podstawy roszczenia a jedynie uzupełnia zakres odpowiedzialności, ustalając pod jakimi warunkami biorcy w użyczenie odpowiada za przypadkowe zniszczenie/uszkodzenie rzeczy. Właściwym miejscem do sprawdzenia tego przepisu byłby więc, gdyby istniały przesłanki do przyjęcia przypadkowej utraty, punkt dotyczący odpowiedzialności dłużnika.
----
CategoryKazusyUzyczenie CategoryPrzedawnienieRoszczenMajatkowych
((1)) Stan faktyczny
Dnia 1.6.2004 r. A “pożyczył” (na mocy ustnej umowy) swojemu koledze B odtwarzacz DVD na okres do 1.6.2005 r. Strony ustaliły, iż – na wszelki wypadek – terminy przedawnienia roszczeń z tej umowy wynosić będą dwa lata od chwili zwrotu sprzętu. Dnia 1.6.2005 r. B zwrócił sprzęt A. Ten jednak nie korzystał z odtwarzacza przez ponad rok. Dopiero 1.7.2006 r., gdy A chciał skorzystać z urządzenia, okazało się, że jest ono uszkodzone. Koszty naprawy wyniosły 200 zł. A żąda od B zapłaty tej kwoty.
//Czy żądanie A zostanie uwzględnione?//
((1)) Roszczenie z {{pu przepis="art. 718 KC"}} w zw {{pu przepis="art. 471 KC"}} i {{pu przepis="art. 472 KC"}}
A mógłby mieć przeciw B roszczenie odszkodowawcze z {{pu przepis="art. 718 KC"}} w zw. {{pu przepis="art. 471 KC"}} i {{pu przepis="art. 472 KC"}} o zapłatę 200 zł tytułem kosztów naprawy odtwarzacza DVD z uwagi na nienależyte wykonanie obowiązku zwrotu rzeczy w stanie niepogorszonym
((2)) Podstawa odpowiedzialności
W prawie polskim przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej są każdorazowo:
1) szkoda,
1) zdarzenie, które ją spowodowało oraz
1) związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy zdarzeniem i szkodą.
((3)) szkoda
Szkodą jest strata spowodowana koniecznością zapłaty 200 zł za naprawę odtwarzacza (strata - zob. SzkodaCywilnoprawna). Są to straty, jakie A poniósł w celu przywrócenia stanu poprzedniego.
((3)) zdarzenie
Zdarzeniem, z którym {{pu przepis="art. 471 KC"}} łączy obowiązek naprawienia szkody jest niewykonanie albo nienależytego wykonanie umowy, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność.
**(1) stosunek zobowiązaniowy**
W pierwszej kolejności trzeba więc ustalić, czy strony łączył stosunek zobowiązaniowy.
Wyróżniamy dwie postaci zobowiązań: umowne oraz pozaumowne (wynikające np. z deliktów lub bezpodstawnego wzbogacenia).
W tym wypadku chodzi o zobowiązanie umowne wynikające z umowy użyczenia.
Ponieważ przedmiotem umowy było bezpłatne używanie rzeczy, a nazwa nadana umowie przez strony nie ma znaczenia ({{pu przepis="art. 65 § 2 KC"}}), zawarta umowa odpowiada typowi umowy użyczenia ({{pu przepis="art. 710 KC"}} i nast.). Przedmiot użyczenia został wydany biorącemu w użyczenie ([[UmowaRealna umowa realna]] - Górecki w: OsajdaKomentarzKC, 2012, art. 710 nb. 9).
Strony umowy użyczenia określa się jako komodant (dający rzecz w użyczenie) i komodatariusz (biorący w użyczenie).
Można rozważyć w tym miejscu wpływ naruszenia {{pu przepis="art. 119 KC"}} na ważność umowy. Zgodnie bowiem z {{pu przepis="art. 119 KC"}} strony nie mogą w drodze czynności prawnej ani przedłużać ani skracać terminów przedawnienia. Skutkiem tego byłoby – stosownie do {{pu przepis="art. 58 § 1 KC"}} – nieważność umowy użyczenia. W takiej sytuacji brak byłoby stosunku umownego między A i B, co spowodowałoby z kolei konieczność odrzucenia roszczenia z {{pu przepis="art. 471 KC"}}. Z uwagi na treść {{pu przepis="art. 58 § 3 KC"}} można w tym wypadku przyjąć częściową nieważność umowy w zakresie uzgodnienia terminów przedawnienia.
**(2) niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy**
Należy dalej sprawdzić, czy doszło do niewykonania albo nienależytego wykonania umowy. Zgodnie z {{pu przepis="art. 718 § 1 KC"}} o zakończeniu użyczenia biorący do używania obowiązany jest zwrócić użyczającemu rzecz w stanie nie pogorszonym. Przedmiot wrócił jednak do właściciela uszkodzony. Stąd też doszło do naruszenia obowiązku umownego wynikającego z {{pu przepis="art. 718 § 1 KC"}} i tym samym nienależytego wykonania zobowiązania.
**(3) odpowiedzialność dłużnika**
Zgodnie z {{pu przepis="art. 471 KC"}} należy domniemywać, iż B ponosi odpowiedzialność za nienależyte wykonanie umowy. Zgodnie z {{pu przepis="art. 472 KC"}} B ponosi w tym wypadku odpowiedzialność za niezachowanie należytej staranności, pod pojęciem której należy rozumieć staranność ogólnie wymaganą w stosunkach danego rodzaju ({{pu przepis="art. 355 § 1 KC"}}). Zgodnie z {{pu przepis="art. 718 § 1 KC"}} obowiązkiem jest bowiem takie używanie rzeczy przez komodatariusza, aby mógł zwrócić ją komodantowi w stanie niepogorszonym.
B mógłby się uwolnić od odpowiedzialności jedynie w ten sposób, iż wykazałby, że szkoda jest następstwem okoliczności, za które odpowiedzialności ponosić nie może. W przedstawionym stanie faktycznym brak jest jednak wskazówek, aby takie uwolnienie się od odpowiedzialności wchodziło w ogóle w grę.
((3)) związek przyczynowo-skutkowy między szkodą i zdarzeniem
Konieczność zapłaty za naprawę odtwarzacza jest normalnym następstwem uszkodzenia sprzętu elektronicznego ({{pu przepis="art. 361 § 1 KC"}}).
((3)) wynik tymczasowy
W świetle powyższego roszczenie A o zapłatę odszkodowania w wys. 200 zł powstało.
((2)) Zaskarżalność roszczenia
Wobec braku okoliczności mogących sugerować wygaśnięcie roszczenia, należy przejść do kwestii jego zaskarżalności, tzn. możliwości dochodzenia wykonania roszczenia na drodze przymusu.
((3)) wymagalność
Roszczenie o zapłatę odszkodowania jest z zasady tzw. zobowiązaniem bezterminowym, co oznacza, że obowiązek spełnienia aktualizuje się niezwłocznie po wykonaniu zobowiązania ({{pu przepis="art. 455 KC"}} in fine). Niezwłoczność oznacza brak nieuzasadnionej zwłoki w spełnieniu świadczenia.
((3)) przedawnienie
Ponieważ B powołuje się na przedawnienie roszczenia, należy zbadać zasadność tego zarzutu (peremptoryjnego). Do przedawnienia roszczenia dochodzi, gdy upłynie określony termin przedawnienia i dłużnik powoła się na ten zarzut (zob. więcej w [[PrzedawnienieRoszczenMajatkowych skrypcie nt. przedawnienia]].
Zgodnie z {{pu przepis="art. 719 KC"}} roszczenie użyczającego przeciwko biorącemu do używania za uszkodzenie rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. Ponieważ rzecz została zwrócona dnia 1.6.2005 r., termin przedawnienia upłynąłby 1.6.2006 r. ({{pu przepis="art. 112 KC"}}). W tej sytuacji zarzut B byłby więc skuteczny.
Jednakże strony uzgodniły dłuższy, bo dwuletni, termin przedawnienia. W tym wypadku termin przedawnienia roszczenia upływałby więc 1.6.2007 r. i wówczas roszczenie nie uległoby przedawnieniu.
Odpowiedzi na pytanie, który z tych terminów jest miarodajny, udziela {{pu przepis="art. 119 KC"}}. Wskazano także wcześniej, iż w zakresie uzgodnienia terminów przedawnienia umowa była nieważna ({{pu przepis="art. 58 § 1 KC"}} i {{pu przepis="§ 3 KC"}}).
Wobec tego roszczenie o zapłatę 200 zł uległo przedawnieniu z dniem 1.6.2006 r.
((2)) Wynik
A nie ma wobec B roszczenia o zapłatę 200 zł z {{pu przepis="art. 471 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 472 KC"}}.
((1)) Roszczenie z {{pu przepis="art. 714 KC"}}
M.zd. {{pu przepis="art. 714 KC"}} nie stanowi podstawy roszczenia a jedynie uzupełnia zakres odpowiedzialności, ustalając pod jakimi warunkami biorcy w użyczenie odpowiada za przypadkowe zniszczenie/uszkodzenie rzeczy. Właściwym miejscem do sprawdzenia tego przepisu byłby więc, gdyby istniały przesłanki do przyjęcia przypadkowej utraty, punkt dotyczący odpowiedzialności dłużnika.
----
CategoryKazusyUzyczenie CategoryPrzedawnienieRoszczenMajatkowych
