Likwidacja granic w regionach przygranicznych - Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT) jako instrument współpracy terytorialnej jednostek samorządu terytorialnego w Europie

Zastaw rejestrowy

Zastaw rejestrowy jest przedmiotem regulacji ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (UZastRej). Zgodnie z art. 1 ust. 2 UZastRej w części, w jakiej regulacje tej ustawy nie zawierają wyczerpujących postanowień, należy stosować przepis KC.

A. Przedmiot zastawu rejestrowego
Przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być rzeczy ruchome oraz zbywalne prawa majątkowe (art. 7 UZastRej).

I. Rzeczy ruchome
Zastaw rejestrowy może obciążać wszelkie rzeczy ruchome poza statkami morskimi wpisanymi do rejestru okrętowego. Nie ma znaczenia natomiast, czy chodzi o rzecz oznaczoną co do tożsamości czy tylko co do gatunku albo o zbiór rzeczy ruchomych (art. 7 ust. 2 pkt 1 – 3 UZastRej).

II. Prawa majątkowe
Jako przykładowe prawa majątkowe, które mogą być przedmiotem zastawu rejestrowego ustawa wymienia: wierzytelności, prawa na dobrach niematerialnych, prawa z papierów wartościowych oraz prawa z innych instrumentów finansowych (art. 7 ust. 2 pkt 4 – 7 UZastRej). Warunkiem dopuszczalności obciążenia innego prawa niż wymienione w art. 7 ust. 2 UZastRej zastawem rejestrowym jest jego majątkowy charakter oraz zbywalność.

B. Ustanowienie zastawu rejestrowego
Dla ustanowienia zastawu rejestrowego konieczna jest umowa między osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu (zastawcą) a wierzycielem (zastawnikiem) oraz wpis do rejestru zastawów (art. 2 ust. 1 UZastRej). Nie jest natomiast konieczne wydanie rzeczy zastawnikowi (inaczej niż przy zastawie ręcznym), art. 2 ust. 2 UZastRej.

I. Wierzytelność
Ponieważ także zastaw rejestrowy jest prawem akcesoryjnym, jego istnienie zależy od istnienia wierzytelności. Zastaw rejestrowy jest szczególnym rodzajem zastawu m.in. z tego powodu, iż zabezpiecza on jedynie określone w ustawie wierzytelności. Enumeratywne wyliczenie wierzytelności, jakie mogą zostać zabezpieczone zastawem rejestrowym zawiera art. 1 ust. 1 UZastRej. Ustawa o zastawie rejestrowym pozwala na zabezpieczenie wierzytelności wyrażonych w walucie polskiej jak i w walucie obcej, co stanowi odstępstwo od zasady walutowości (art. 358 § 1 KC) i od zasad przyjętych dla zastawu zwykłego i ustawowego.
Podobnie jak w przypadku zastawu zwykłego wierzytelność może być przyszła albo warunkowa, ale z zastrzeżeniem wynikającym z art. 6 UZastRej.

II. Umowa o ustanowienie zastawu ręcznego
Warunkiem ustanowienia zastawu rejestrowego, wyrażonym wprost w ustawie, jest zawarcie umowy zastawniczej z uprawnionym.

1. Skuteczna umowa o ustanowienie zastawu
Skuteczną jest taka umowa, która odpowiada wszelkim wymaganiom ustawy i kodeksu pod względem zgodności złożonych oświadczeń woli, treści oraz ważności.
Należy zwrócić uwagę na szczególną treść umowy o ustanowienie zastawu rejestrowego, która została określona w art. 3 ust. 2 UZastRej.
Jeżeli chodzi o ważność umowy, to wymogiem odróżniającym zastaw rejestrowy o zwykłego zastawu umownego jest wymóg formy pisemnej pod rygorem nieważności, art. 3 ust. 2 UZastRej

2. Uprawnienie do ustanowienia zastawu
Ustawa szeroko określa krąg osób uprawnionych do ustanowienia zastawu rejestrowego w art. 2 ust. 1 Uprawnionym do ustanowienia zastawu jest więc każda osoba, która jest “uprawniona do rozporządzania przedmiotem zastawu”. Nie jest to szersze wobec zastawu zwykłego określenie zakresu podmiotowego, tylko uwzględnienie faktu, iż skoro przedmiotem zastawu rejestrowego mogą być także prawa, a trudno jest mówić o “właścicielu prawa”, to sformułowanie powinno uwzględniać i tą możliwość.
Brak uprawnienia do rozporządzania rzeczą nie wyklucza jednak uzyskania przez zastawnika zastawu rejestrowego w dobrej wierze od nieuprawnionego. Podstawą prawną nabycia zastawu rejestrowego w dobrej wierze jest art. 2 ust. 2 UZastRej w zw. z art. 169 KC.

III. Wpis do rejestru
Dla skutecznego ustanowienia zastawu rejestrowego nie jest konieczne wydanie przedmiotu zastawu zastawnikowi, lecz wpis do rejestru zastawów.
Rejestr zastawów prowadzą sądy rejonowe (sądy gospodarcze), które mają siedzibę w miastach będących siedzibą województw i obejmują swoją właściwością obszar województwa, zaś sądem miejscowo właściwym dla dokonania wpisu jest sąd, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania (siedziba) zastawcy (art. 36 ust. 2 i 3 UZastRej). Należy pamiętać, że wniosek o dokonanie wpisu zastawu rejestrowego do rejestru powinien być złożony przez zastawnika lub zastawcę w terminie miesiąca od daty zawarcia umowy zastawniczej, art. 3 ust. 3 UZastRej. Po przekroczeniu tego terminu sąd odrzuci wniosek.

C. Przeniesienie zastawu rejestrowego
Zastaw rejestrowy jest prawem zbywalnym, jednakże podlegającym surowszemu reżimowi niż zastaw zwykły. Przede wszystkim do przeniesienia zastawu rejestrowego konieczne jest (i to jest wspólne dla wszystkich rodzajów zastawów) przeniesienie wierzytelności wg przepisów o przelewie (art. 509 i nast. KC). Dodatkowo jednak dla skuteczności przeniesienia zastawu rejestrowego konieczny jest wpis nowego zastawnika (nabywcy) do rejestru zastawów (art. 17 ust. 1 zd. 2 UZastRej). Inną przesłanką skutecznego zbycia zastawu jest uprawnienie nabywcy do zabezpieczenia swoich wierzytelności zastawem rejestrowym według przepisów UZastRej (art. 17 ust. 1 zd. 1 UZastRej).

D. Wygaśnięcie zastawu rejestrowego
Zastaw rejestrowy wygasa z przyczyn dotyczących wszelkich ograniczonych praw rzeczowych oraz z przyczyn podanych w ustawie.

I. Ogólne przesłanki wygaśnięcia ograniczonych praw rzeczowych
Zastaw rejestrowy wygasa niewątpliwie na skutek konfuzji i zrzeczenia się przez zastawnika swego prawa.

II. Okoliczności powodujące wygaśnięcie każdego rodzaju zastawu
Podstawową okolicznością jest wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonej zastawem (rejestrowym), art. 18 ust. 1 UZastRej. Do tej grupy powodów zaliczyć należy także rozwiązanie umowy zastawniczej oraz okoliczność, iż rzecz ruchoma, będąca przedmiotem zastawu, stała się częścią składową nieruchomości (zob. art. 47 § 2 KC oraz art. 9 ust. 1 UZastRej).
Ponadto także w przypadku zastawu rejestrowego możliwe jest nabycie przedmiotu zastawu w dobrej wierze co do braku obciążeń. O ile w przypadku zwykłego zastawu właściwy był art. 170 KC, tak w przypadku zastawu rejestrowego przesłanki wygaśnięcia określa art. 13 UZastRej.

III. Szczególne okoliczności wygaśnięcia zastawu rejestrowego
UZastRej przewiduje natomiast następujące okoliczności prowadzące do wygaśnięcia zastawu rejestrowego. Należą tutaj:
1)przeniesienie wierzytelności na podmiot nieuprawniony do zabezpieczenia swoich wierzytelności zastawem rejestrowym (art. 17 ust. 1 zd. 1 UZastRej),
2)wykreślenie zastawu rejestrowego z rejestru zastawów (art. 18 ust. 2 UZastRej).

D. Roszczenia wynikające ze stosunku zastawu rejestrowego
Roszczenia te możemy podzielić na roszczenia przysługujące zastawnikowi oraz roszczenia przysługujące zastawcy.

I. Roszczenia przysługujące zastawnikowi
Zastawnik ma prawo:
1)domagać się ustanowienia hipoteki na nieruchomości, z którą połączona została rzecz ruchoma obciążona zastawem rejestrowym (art. 9 ust. 2 UZastRej),
2)domagać się umożliwienia zbadania stanu przedmiotu zastawu rejestrowego (art. 11 ust. 1 pkt 3 UZastRej),
3)żądać spełnienia świadczenia przed terminem wymagalności (art. 26 UZastRej)

II. Roszczenia przysługujące zastawcy
Zastawca ma roszczenia o:
1)odszkodowanie z tytułu utraty, zniszczenia, uszkodzenia lub obniżenia wartości przedmiotu zastawu (art. 471 albo 415 i nast. KC),
2)zwrot rzeczy po wygaśnięciu zastawu, jeżeli rzecz została przekazana zastawnikowi albo osobie trzeciej (art. 222 § 1 KC)

---

CategoryZastaw