Wiki source for WypadekDrogowyDzikieZwierze
===== Wypadek drogowy z udziałem dzikiego zwierzęcia =====
== możliwości uzyskania odszkodowania w przypadku wypadku drogowego z udziałem zwierzęcia drogowego ==
((1)) PRZYKŁADOWY STAN FAKTYCZNY
Kierowca jechał w nocy z dopuszczalną prędkością przez las po drodze krajowej DK-29. Poza obszarem oznakowany znakiem ostrzegawczym [[http://znaki-drogowe.org/znaki-ostrzegawcze/znak-A-18b A-18b. Zwierzęta leśne]] zderzył się z sarną. Samochód został całkowicie zniszczony. Po sprzedaży złomu udało się odzyskać 1/3 wartości.
Właściciel nie posiada ubezpieczenia AC.
Czy właściciel auta może domagać się odszkodowania od zarządcy drogi?
((1)) ODSZKODOWANIE OD ZARZĄDCY DROGI KRAJOWEJ JAKO JEDNOSTKI ORGANIZACYJNEJ SKARBU PAńSTWA
Właścicielem drogi jest Skarb Państwa. Zarządcą drogi krajowej jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad ({{pu przepis="art. 19 ust. 2 pkt 1) UDrogiPubl"}}). Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad realizuje swoje zadania przy pomocy Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, która wykonuje również zadania zarządu dróg krajowych ({{pu przepis="art. 18a ust. 1 UDrogiPubl"}}). Właściwym adresatem roszczenia byłby więc Skarb Państwa reprezentowany przez jednostkę organizacyjną GDDKiA.
((2)) Roszczenie z {{pu przepis="art. 435 KC"}}
>>Więcej w [[RoszczenieOdszkodowawcze435KC schemacie]] dotyczącym {{pu przepis="art. 435 KC"}}>> Poszkodowany mógłby domagać się od zarządcy drogi odszkodowania, gdyby szkoda wynikła z ruchu przedsiębiorstwa wprawianego w ruch siłami przyrody. Jest to odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, wobec czego wystarczające jest wykazanie związku działalności przedsiębiorstwa z wypadkiem. Odpowiedzialność tą można wyłączyć tylko w razie wystąpienia jednej z przyczyn wymienionych w art. 435 § 1 KC.
Problematyczny jest status Skarbu Państwa - GDDKiA jako przedsiębiorstwa wprawianego w ruch siłami przyrody. Przedsiębiorstwem lub zakładem wprawianym w ruch siłami przyrody jest takie, którego cała działalność (funkcjonowanie) oparta jest na wykorzystaniu odpowiednio przetworzonych elementarnych sił przyrody. "Korzystają one z maszyn i urządzeń służących tej funkcji, przy czym owe urządzenia techniczne nie pełnią wyłącznie roli wspomagającej funkcjonowanie przedsiębiorstwa lub zakładu, lecz mają decydujące znaczenie dla działalności tych zorganizowanych mas majątkowych. Dopiero wówczas pojawia się zwiększone niebezpieczeństwo dla otoczenia, uzasadniające zaostrzony reżim odpowiedzialności." (utrwalone orzecznictwo, por. wyrok SR dla [[https://orzeczenia.ms.gov.pl/content/$N/154505200008003_XVI_C_001719_2012_Uz_2016-09-08_001 W-wy Mokotowa z 2016 r.]])
Przez „ruch przedsiębiorstwa” rozumieć należy każdy przejaw działalności przedsiębiorstwa, wynikający z określonej jego struktury organizacyjnej i jego funkcji usługowo – produkcyjnej, a związane z ruchem przedsiębiorstwa są szkody powstałe z każdej jego działalności, a nie tylko takiej, która jest bezpośrednio związana z działaniem sił przyrody i stanowi następstwo ich działania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 stycznia 2001 r., V CKN 190/2000, niepubl.; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2001 r., IV CKN 1563/00, LEX nr 52720; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 13 listopada 2008 r., I ACa 714/08, LEX nr 518083)
((2)) Roszczenie z {{pu przepis="art. 415 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 416 KC"}}
Poszkodowany mógłby domagać się od zarządcy drogi odszkodowania z uwagi na to, że szkoda powstała na skutek zaniechania ogrodzenia drogi krajowej.
Musiałby istnieć prawny obowiązek ogrodzenia drogi krajowej od lasu. "Ogrodzenie jest środkiem zabezpieczającym autostradę i drogę przed zakłóceniami ruchu, które mogą powstać na skutek wtargnięcia z bezpośredniego jej otoczenia - ludzi, zwierząt lub pojazdów" (Ogólne specyfikacje techniczne, GDDKiA, W-wa 2013, str. 3). Jest to zatem element bezpieczeństwa ruchu. Należy więc do zakresu czynności związanych z utrzymaniem drogi (art.4 pkt 21) UDrogiPubl).
Zaniechanie było bezprawne, gdyż nic nie utrudniało ustawienia ogrodzenia. Nie ma szlaków migracyjnych zwierząt a ewentualne wysokie koszty nie mogą być usprawiedliwieniem dla oszczędności dla bezpieczeństwa.
Ponieważ nie jest możliwe zindywidualizowanie sprawcy szkody, należy odnieść się do koncepcji winy anonimowej (bezimiennej). Skoro zaniechanie leży ewidentnie po stronie GDDKiA nie ma znaczenia, kto indywidualnie w ramach jednostki organizacyjnej jest odpowiedzialny za zaniechanie zabezpieczenia drogi.
((2)) Roszczenie z {{pu przepis="art. 415 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 416 KC"}}
Poszkodowany mógłby domagać się od zarządcy drogi odszkodowania z uwagi na to, że szkoda powstała na skutek zaniechania ustawienia znaku drogowego [[http://znaki-drogowe.org/znaki-ostrzegawcze/znak-A-18b A-18b. Zwierzęta leśne]] w odpowiednim miejscu.
Obwiązek także w tym wypadku wynika z {{pu przepis="art. 20 pkt 4) UDrogiPubl"}}. Przez utrzymanie drogi natomiast należy bowiem rozumieć także wykonywanie "innych robót zmierzających do zwiększenia bezpieczeństwa i wygody ruchu." W zakresie tych obowiązków jest więc także stosowne oznakowanie drogi, szczególnie w przypadku tego typu zagrożeń dla bezpieczeństwa ruchu. "Znak A-18b „zwierzęta dzikie” stosuje się do oznaczenia miejsc, w których zwierzęta dziko żyjące często przekraczają drogę, np. przy wjeździe do lasu o dużej ilości zwierzyny lub w miejscu przecięcia przez drogę dojścia do wodopoju. Miejsca takie można ustalić m.in. na podstawie informacji służby leśnej o szlakach migracyjnych" ([[http://www.gu.com.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=47689:szkody-wyrzdzone-przez-zwierzta-domowe-hodowlane-oraz-wolno-yjce-1&catid=121 artykuł GU]]). Zarząd dróg, czyli GDDKiA powinna zatem na bieżąco rozpoznawać "warunki drogowe rzutujące na konieczność zmiany oznakowania pionowego" (tak. SN w wyroku Sądu Najwyższego, [[https://mojepanstwo.pl/dane/sn_orzeczenia/30079,ii-ck-363-04 II CK 363/04]]). POnadto odpowiednie informacje można uzyskać z Systemu Ewidencji Wypadków i Kolizji Drogowych (przy czym SEWIK obejmuje tylko miasta i głównie wypadki z udziałem rowerzystów).
Taką podstawę odpowiedzialności wskazał Sąd Najwyższy ([[wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 1974 r., sygn. akt II CR 157/74]], OSP 1975 nr 5, poz. 104) oraz Sąd Apelacyjny w Lublinie ([[I ACa 272/2008, niepubl.]]) oraz Sąd Okręgowy w Zamościu (sygn. akt [[I Ca 42/2007]], niepubl.). Natomiast odrzucił odpowiedzialność Sąd Okręgowy w Łodzi (wyrok 4.6.2014, sygn. akt [[https://www.saos.org.pl/judgments/56275 III Ca 1721/13]]).
>> Inne orzeczenia: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu ([[https://www.saos.org.pl/judgments/192355 I ACr 835/95]] - dotyczy odszkodowania za szkodę wyrządzoną atakiem odyńca)>>
((2)) Wnioski
Zatem poszkodowany mógłby podnieść roszczenie z art. 415 i 416 KC z tytułu zaniechania ustawienia znaku ostrzegawczego przez zarządcę drogi i niezabezpieczenia drogi siatką chroniącą przed wtargnięciem.
Należy jeszcze ustalić, czy sytuacja pod względem faktycznym faktycznie wymagała ustawienia znaku z uwagi na częste kolizje ze zwierzętami.
((1)) ROSZCZENIE Z {{pu przepis="ART. 50 PrŁow"}}
>>Zob. [[https://rf.gov.pl/art-431-szkody-ze-zwierzetami/Uchwala_Sadu_Najwyzszego_z_dnia_7_grudnia_2007_roku__sygn__akt__III_CZP_120_07__opubl__OSP__zeszyt_5_2009__2386 wyrok SN III CZP 120/07]]>> Odpowiedzialność Skarbu Państwa z {{pu przepis="art. 50 ust. 1 PrŁow"}} w zw. z {{pu przepis="art. 46 ust. 1 PrŁow"}} wchodzi w rachubę, gdy doszło do wyrządzenia szkód w uprawach i płodach rolnych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny albo szkoda powstała przy wykonywaniu polowania. W tym wypadku tak jednak nie było.
Z kolei dla stwierdzenia odpowiedzialności Skarbu Państwa z {{pu przepis="art. 50 ust. 1b PrŁow"}} w zw. z {{pu przepis="art. 46 ust. 1 PrŁow"}} wymaga wyrządzenia szkody przez zwierzęta łowne, o których mowa w art. 46 ust. 1 pkt 1, na obszarach niewchodzących w skład obwodów łowieckich. Zatem szkoda wyrządzona przez dzika na obszarze poza obwodem łowieckim generuje odpowiedzialność SP. Z brzmienia {{pu przepis="art. 50 ust. 1b PrŁow"}} nie wynika jednoznaczenie, że chodzi o wszelkie szkody poza obszarami łowieckimi a nie tylko szkody w uprawach. Z uzasadnienia uchwały Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2015 r. (III CZP 114/14) wynika pośrednio, że {{pu przepis="art. 50 ust. 1 PrŁow"}} jest faktycznie ograniczany do szkód w uprawach rolnych. Podobnie Wróblewski w [[http://rf.gov.pl/tekst.php?kategoria=publikacje&kategoria2=artykuly-pracownikow-i-wspolpracownikow&text_id=Tomasz_Wroblewski_-_Odpowiedzialnosc_za_szkody_wyrzadzone_przez_zwierzeta_zyjace_na_wolnosci_-_Rozprawy_Ubezpieczeniowe_&id=1829 Rozprawy Ubezpieczeniowe 2/2007]].
W tym ostatnim przypadku roszczenie o naprawienie szkody z tytułu zderzenia z dzikiem nie wchodziłoby w rachubę.
((1)) ROSZCZENIA PRZECIWKO LASOM PAŃSTWOWYM
(...)
----
CategoryOdpowiedzialnoscOdszkodowawcza
== możliwości uzyskania odszkodowania w przypadku wypadku drogowego z udziałem zwierzęcia drogowego ==
((1)) PRZYKŁADOWY STAN FAKTYCZNY
Kierowca jechał w nocy z dopuszczalną prędkością przez las po drodze krajowej DK-29. Poza obszarem oznakowany znakiem ostrzegawczym [[http://znaki-drogowe.org/znaki-ostrzegawcze/znak-A-18b A-18b. Zwierzęta leśne]] zderzył się z sarną. Samochód został całkowicie zniszczony. Po sprzedaży złomu udało się odzyskać 1/3 wartości.
Właściciel nie posiada ubezpieczenia AC.
Czy właściciel auta może domagać się odszkodowania od zarządcy drogi?
((1)) ODSZKODOWANIE OD ZARZĄDCY DROGI KRAJOWEJ JAKO JEDNOSTKI ORGANIZACYJNEJ SKARBU PAńSTWA
Właścicielem drogi jest Skarb Państwa. Zarządcą drogi krajowej jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad ({{pu przepis="art. 19 ust. 2 pkt 1) UDrogiPubl"}}). Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad realizuje swoje zadania przy pomocy Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, która wykonuje również zadania zarządu dróg krajowych ({{pu przepis="art. 18a ust. 1 UDrogiPubl"}}). Właściwym adresatem roszczenia byłby więc Skarb Państwa reprezentowany przez jednostkę organizacyjną GDDKiA.
((2)) Roszczenie z {{pu przepis="art. 435 KC"}}
>>Więcej w [[RoszczenieOdszkodowawcze435KC schemacie]] dotyczącym {{pu przepis="art. 435 KC"}}>> Poszkodowany mógłby domagać się od zarządcy drogi odszkodowania, gdyby szkoda wynikła z ruchu przedsiębiorstwa wprawianego w ruch siłami przyrody. Jest to odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, wobec czego wystarczające jest wykazanie związku działalności przedsiębiorstwa z wypadkiem. Odpowiedzialność tą można wyłączyć tylko w razie wystąpienia jednej z przyczyn wymienionych w art. 435 § 1 KC.
Problematyczny jest status Skarbu Państwa - GDDKiA jako przedsiębiorstwa wprawianego w ruch siłami przyrody. Przedsiębiorstwem lub zakładem wprawianym w ruch siłami przyrody jest takie, którego cała działalność (funkcjonowanie) oparta jest na wykorzystaniu odpowiednio przetworzonych elementarnych sił przyrody. "Korzystają one z maszyn i urządzeń służących tej funkcji, przy czym owe urządzenia techniczne nie pełnią wyłącznie roli wspomagającej funkcjonowanie przedsiębiorstwa lub zakładu, lecz mają decydujące znaczenie dla działalności tych zorganizowanych mas majątkowych. Dopiero wówczas pojawia się zwiększone niebezpieczeństwo dla otoczenia, uzasadniające zaostrzony reżim odpowiedzialności." (utrwalone orzecznictwo, por. wyrok SR dla [[https://orzeczenia.ms.gov.pl/content/$N/154505200008003_XVI_C_001719_2012_Uz_2016-09-08_001 W-wy Mokotowa z 2016 r.]])
Przez „ruch przedsiębiorstwa” rozumieć należy każdy przejaw działalności przedsiębiorstwa, wynikający z określonej jego struktury organizacyjnej i jego funkcji usługowo – produkcyjnej, a związane z ruchem przedsiębiorstwa są szkody powstałe z każdej jego działalności, a nie tylko takiej, która jest bezpośrednio związana z działaniem sił przyrody i stanowi następstwo ich działania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 stycznia 2001 r., V CKN 190/2000, niepubl.; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2001 r., IV CKN 1563/00, LEX nr 52720; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 13 listopada 2008 r., I ACa 714/08, LEX nr 518083)
((2)) Roszczenie z {{pu przepis="art. 415 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 416 KC"}}
Poszkodowany mógłby domagać się od zarządcy drogi odszkodowania z uwagi na to, że szkoda powstała na skutek zaniechania ogrodzenia drogi krajowej.
Musiałby istnieć prawny obowiązek ogrodzenia drogi krajowej od lasu. "Ogrodzenie jest środkiem zabezpieczającym autostradę i drogę przed zakłóceniami ruchu, które mogą powstać na skutek wtargnięcia z bezpośredniego jej otoczenia - ludzi, zwierząt lub pojazdów" (Ogólne specyfikacje techniczne, GDDKiA, W-wa 2013, str. 3). Jest to zatem element bezpieczeństwa ruchu. Należy więc do zakresu czynności związanych z utrzymaniem drogi (art.4 pkt 21) UDrogiPubl).
Zaniechanie było bezprawne, gdyż nic nie utrudniało ustawienia ogrodzenia. Nie ma szlaków migracyjnych zwierząt a ewentualne wysokie koszty nie mogą być usprawiedliwieniem dla oszczędności dla bezpieczeństwa.
Ponieważ nie jest możliwe zindywidualizowanie sprawcy szkody, należy odnieść się do koncepcji winy anonimowej (bezimiennej). Skoro zaniechanie leży ewidentnie po stronie GDDKiA nie ma znaczenia, kto indywidualnie w ramach jednostki organizacyjnej jest odpowiedzialny za zaniechanie zabezpieczenia drogi.
((2)) Roszczenie z {{pu przepis="art. 415 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 416 KC"}}
Poszkodowany mógłby domagać się od zarządcy drogi odszkodowania z uwagi na to, że szkoda powstała na skutek zaniechania ustawienia znaku drogowego [[http://znaki-drogowe.org/znaki-ostrzegawcze/znak-A-18b A-18b. Zwierzęta leśne]] w odpowiednim miejscu.
Obwiązek także w tym wypadku wynika z {{pu przepis="art. 20 pkt 4) UDrogiPubl"}}. Przez utrzymanie drogi natomiast należy bowiem rozumieć także wykonywanie "innych robót zmierzających do zwiększenia bezpieczeństwa i wygody ruchu." W zakresie tych obowiązków jest więc także stosowne oznakowanie drogi, szczególnie w przypadku tego typu zagrożeń dla bezpieczeństwa ruchu. "Znak A-18b „zwierzęta dzikie” stosuje się do oznaczenia miejsc, w których zwierzęta dziko żyjące często przekraczają drogę, np. przy wjeździe do lasu o dużej ilości zwierzyny lub w miejscu przecięcia przez drogę dojścia do wodopoju. Miejsca takie można ustalić m.in. na podstawie informacji służby leśnej o szlakach migracyjnych" ([[http://www.gu.com.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=47689:szkody-wyrzdzone-przez-zwierzta-domowe-hodowlane-oraz-wolno-yjce-1&catid=121 artykuł GU]]). Zarząd dróg, czyli GDDKiA powinna zatem na bieżąco rozpoznawać "warunki drogowe rzutujące na konieczność zmiany oznakowania pionowego" (tak. SN w wyroku Sądu Najwyższego, [[https://mojepanstwo.pl/dane/sn_orzeczenia/30079,ii-ck-363-04 II CK 363/04]]). POnadto odpowiednie informacje można uzyskać z Systemu Ewidencji Wypadków i Kolizji Drogowych (przy czym SEWIK obejmuje tylko miasta i głównie wypadki z udziałem rowerzystów).
Taką podstawę odpowiedzialności wskazał Sąd Najwyższy ([[wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 1974 r., sygn. akt II CR 157/74]], OSP 1975 nr 5, poz. 104) oraz Sąd Apelacyjny w Lublinie ([[I ACa 272/2008, niepubl.]]) oraz Sąd Okręgowy w Zamościu (sygn. akt [[I Ca 42/2007]], niepubl.). Natomiast odrzucił odpowiedzialność Sąd Okręgowy w Łodzi (wyrok 4.6.2014, sygn. akt [[https://www.saos.org.pl/judgments/56275 III Ca 1721/13]]).
>> Inne orzeczenia: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu ([[https://www.saos.org.pl/judgments/192355 I ACr 835/95]] - dotyczy odszkodowania za szkodę wyrządzoną atakiem odyńca)>>
((2)) Wnioski
Zatem poszkodowany mógłby podnieść roszczenie z art. 415 i 416 KC z tytułu zaniechania ustawienia znaku ostrzegawczego przez zarządcę drogi i niezabezpieczenia drogi siatką chroniącą przed wtargnięciem.
Należy jeszcze ustalić, czy sytuacja pod względem faktycznym faktycznie wymagała ustawienia znaku z uwagi na częste kolizje ze zwierzętami.
((1)) ROSZCZENIE Z {{pu przepis="ART. 50 PrŁow"}}
>>Zob. [[https://rf.gov.pl/art-431-szkody-ze-zwierzetami/Uchwala_Sadu_Najwyzszego_z_dnia_7_grudnia_2007_roku__sygn__akt__III_CZP_120_07__opubl__OSP__zeszyt_5_2009__2386 wyrok SN III CZP 120/07]]>> Odpowiedzialność Skarbu Państwa z {{pu przepis="art. 50 ust. 1 PrŁow"}} w zw. z {{pu przepis="art. 46 ust. 1 PrŁow"}} wchodzi w rachubę, gdy doszło do wyrządzenia szkód w uprawach i płodach rolnych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny albo szkoda powstała przy wykonywaniu polowania. W tym wypadku tak jednak nie było.
Z kolei dla stwierdzenia odpowiedzialności Skarbu Państwa z {{pu przepis="art. 50 ust. 1b PrŁow"}} w zw. z {{pu przepis="art. 46 ust. 1 PrŁow"}} wymaga wyrządzenia szkody przez zwierzęta łowne, o których mowa w art. 46 ust. 1 pkt 1, na obszarach niewchodzących w skład obwodów łowieckich. Zatem szkoda wyrządzona przez dzika na obszarze poza obwodem łowieckim generuje odpowiedzialność SP. Z brzmienia {{pu przepis="art. 50 ust. 1b PrŁow"}} nie wynika jednoznaczenie, że chodzi o wszelkie szkody poza obszarami łowieckimi a nie tylko szkody w uprawach. Z uzasadnienia uchwały Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2015 r. (III CZP 114/14) wynika pośrednio, że {{pu przepis="art. 50 ust. 1 PrŁow"}} jest faktycznie ograniczany do szkód w uprawach rolnych. Podobnie Wróblewski w [[http://rf.gov.pl/tekst.php?kategoria=publikacje&kategoria2=artykuly-pracownikow-i-wspolpracownikow&text_id=Tomasz_Wroblewski_-_Odpowiedzialnosc_za_szkody_wyrzadzone_przez_zwierzeta_zyjace_na_wolnosci_-_Rozprawy_Ubezpieczeniowe_&id=1829 Rozprawy Ubezpieczeniowe 2/2007]].
W tym ostatnim przypadku roszczenie o naprawienie szkody z tytułu zderzenia z dzikiem nie wchodziłoby w rachubę.
((1)) ROSZCZENIA PRZECIWKO LASOM PAŃSTWOWYM
(...)
----
CategoryOdpowiedzialnoscOdszkodowawcza
