====Schemat: potrącenie ustawowe (jednostronne) wierzytelności====

Ogólna [[Potracenie definicja potrącenia]] została przedstawiona w Leksykonie. 

Przesłanki [[PotracenieUstawowe potrącenia dokonywanego na mocy jednostronnego oświadczenia woli]] są następujące:
	1) stan potrącalności,
	1) podniesienie zarzutu potrącenia.

((1)) STAN POTRĄCALNOŚCI
Stan potrącalności zachodzi wówczas, gdy dwa podmioty są względem siebie wierzycielami i dłużnikami, obie [[Wierzytelnosc wierzytelności]] są jednorodzajowe i obie wierzytelności są wymagalne ({{pu przepis="art. 498 § 1 KC"}}).

	((2)) Wzajemne wierzytelności
	Podmioty stosunku zobowiązaniowego muszą łączyć - w chwili składania oświadczenia o potrąceniu  - wzajemne wierzytelności, tzn. wierzyciel musi być jednocześnie dłużnikiem swojego dłużnika. 
	Wykluczenie tej przesłanki może nastąpić na skutek przelewu. W tym wypadku należy jednak pamiętać o {{pu przepis="art. 512 KC"}} i {{pu przepis="art. 513 § 2 KC"}}.
	
	((2)) Jednorodzajowość obydwu wierzytelności
	Przesłanka ta wymaga, aby przedmiotem świadczeń obu stron były bądź pieniądze bądź rzeczy oznaczone co do gatunku.
	
	((2)) Wymagalność obydwu wierzytelności
	Wymagalność obydwu wierzytelności ustala się wg zasad ogólnych (zob. WymagalnoscRoszczenia). 

		((3)) potrącenie mimo braku wymagalności
		W pierwszym rzędzie należy jednak ustalić, czy nie chodzi o sytuację, gdy pomimo braku wymagalności potrącenie jest dopuszczalne. Podstawowym przepisem powodującym wyłom w zasadzie wymogu wymagalności jest {{pu przepis="art. 501 KC"}}. Podobne skutki jak ten przepis powoduje także regulacja z {{pu przepis="art. 93 ust. 2 PrBank"}}.
		Dopuszczalność potrącenia pomimo braku wymagalności przewiduje także {{pu przepis="art. 513 § 2 KC"}}.
	
		((3)) brak uchylenia wymagalności
		Należy pamiętać, iż sam fakt wymagalności nie przesądza jeszcze o dopuszczalności potrącenia, gdyż może ona zostać uchylona na skutek podniesienia zarzutu powstrzymania się od świadczenia wg {{pu przepis="art. 488 § 2 KC"}} albo {{pu przepis="art. 490 § 1 KC"}}.
	
	((2)) Wierzytelność potrącającego jest zaskarżalna
	Wierzytelność kompensująca musi być zaskarżalna albo wymóg zaskarżalności musi być w tym wypadku zbędny.
	
		((3)) zaskarżalność wierzytelności kompensującej
		Zgodnie z quasi-definicją wynikającą z {{pu przepis="art. 498 § 1 KC"}} zaskarżalność zachodzi, gdy "może być dochodzona przed sądem lub przed innym organem państwowym". Więcej na temat zaskarżalności zob. [[SchematZaskarzalnoscRoszczenia osobny dokument]].
	
		((3)) zbędność wymogu zaskarżalności
		Wyjątek od powyższego wymogu konstruuje {{pu przepis="art. 502 KC"}} dla wierzytelności przedawnionej. Zgodnie z nim możliwe jest dokonanie potrącenia przy pomocy przedawnionej już wierzytelności kompensującej pod warunkiem, że do jej przedawnienia doszło już po powstaniu stanu potrącalności.

	((2)) Dopuszczalność potrącenia
	Wg {{pu przepis="art. 505 KC"}} w określonych sytuacjach potrącenie nie jest dopuszczalne:

		((3)) wierzytelności nie podlegające zajęciu
		Zob. {{pu przepis="art. 829 KPC"}} i {{pu przepis="art. 831 KPC"}}.
	
		((3)) wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania
		Roszczenia alimentacyjne: np z {{pu przepis="art. 128 KRO"}}, {{pu przepis="art. 897 KC"}}, {{pu przepis="art. 966 KC"}}, {{pu przepis="art. 938 KC"}}
	
		((3)) wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych
		Zob. [[CategoryRoszczeniaDeliktowe roszczenia deliktowe]].
	
		((3)) wierzytelności, co do których potrącenie jest wyłączone przez przepisy szczególne
		Zob. {{pu przepis="art. 89 PrUpNapr"}}, art. 14 ust. 3(b) UGospNierRolSP, art. 93 ust. 2 PrBank, art. 23(b) ust. 2 UOblig, art. 14 § 4 KSH, art. 36 KSH, art. 54 § 2 KSH, art. 17 ust. 4 PrPrzewoz, art. 87 KP, art. 91 KP, art. 122 § 1 KPC.
	
	Nie jest też dopuszczalne potrącenie wierzytelności zajętej - {{pu przepis="art. 504 KC"}}.

((1)) PODNIESIENIE ZARZUTU POTRĄCENIA
Ponieważ w tym wypadku potrącenie jest [[UprawnieniaPrawoksztaltujace uprawnieniem prawokształtującym]], do wystąpienia skutków określonych w ustawie niezbędne jest złożenie dłużnikowi stosownego oświadczenia woli. Ponieważ w tym wypadku oświadczenie woli wpływa na sytuację prawną drugiej strony, oświadczenie woli o potrąceniu musi dojść do dłużnika. Oznacza to, że zgodnie z {{pu przepis="art. 61 § 1 zd. 1 KC"}}, musi ono tak dojść do adresata, żeby mógł zapoznać się z jego treścią.

((1)) SKUTEK
Skuteczne potrącenie powoduje [[SchematWygasniecieRoszczenia wygaśnięcie roszczenia]] (art. 498 § 2 KC). Ma zatem taki sam skutek jak spełnienie świadczenia.

((1)) Schemat Taris
Zob. [[http://80.237.160.189/taris/?root=58 schemat Taris(R)]] dotyczący potrącenia.
----
CategorySchematyPrawoCywilne CategoryPotracenieWierzytelnosci