Wiki source for OdpowiedzialnoscOrganowSpolki
==== Odpowiedzialność członków organów spółki ====
== odpowiedzialność cywilnoprawna i karna osób zasiadających w organach spółek prawa handlowego ==
((1)) Odpowiedzialność cywilnoprawna organów spółki z o.o.>>**literatura / orzecznictwo**:
- http://strony.aster.pl/boruwka/praca.html ([[Cache00003 kopia]]);
>>
((2)) Roszczenie spółki z {{pu przepis="art. 293 § 1 KSH"}}
((3)) Treść roszczenia
Na mocy art. 293 spółka może domagać się naprawienia szkody poniesionej w wyniku bezprawnego działania określonych osób. Roszczenie to zatem skierowane jest na uzyskanie odszkodowania.
((3)) Przesłanki odpowiedzialności wynikającej z {{pu przepis="art. 293 KSH"}}
Roszczenie na [[PodstawaPrawnaRoszczenia podstawie]] {{pu przepis="art. 293 § 1 KSH"}} powstanie, jeśli:
1. Rozpatrywana osoba wypełnia funkcję podaną w przepisie (członek zarządu, RN, komisji rewizyjnej, likwidator)
2. Osoba ta podjęła działanie lub zaniechała danego działania
3. Działanie / zaniechanie jest niezgodne z prawem lub umową spółki
4. Powstała szkoda
5. Istnieje związek przyczynowo-skutkowy między działaniem (zaniechaniem) osoby zobowiązanej oraz powstaniem szkody spółki
6. Osoba, wobec której podnoszone jest roszczenia nie wykazała, że nie ponosi w danym wypadku winy
Ponadto należy uwzględnić, czy nie minął okres przedawnienia roszczenia - w oparciu o {{pu przepis="art. 297 KSH"}} opisywane tu roszczenie przedawnia się z upływem **trzech lat** od chwili, w której spółka dowiedziała się o
- powstaniu szkody i (kumulatywnie)
- osobie zobowiązanej do jej naprawienia.
Od strony proceduralnej należy uwzględnić zastrzeżenie {{pu przepis="art. 228 pkt 2 KSH"}}, wg którego wniesienie pozwu w związku z podniesieniem roszczeń wynikających ze sprawowania zarządu lub nadzoru.
Ad. 2:
Nie tylko aktywne działanie danej osoby może rodzić roszczenia odszkodowawcze. Przepis wyraźnie sankcjonuje również wszelkie niezgodne z prawem zaniechania. Zapis ten ma szczególne znaczenie wobec przepisów w sposób ogólny opisujących obowiązki poszczególnych osób:
- członkowie RN mają np. obowiązek stałej kontroli działalności spółki - gdy ograniczą się do udziału w posiedzeniach a aktywniejsza postawa pozwoliłaby im odkryć i wyjaśnić nieprawidłowości, to łamią przepis {{pu przepis="art. 219 § 1 KSH"}} (por. artykuł o [[PrawaObowiazkiRN obowiązkach członków RN]]);
- członkowie zarządu mają za zadanie prowadzić sprawy spółki i reprezentować ją, {{pu przepis="art. 201 § 1 KSH"}};
Działaniem niezgodnym z prawem jest w szczególności też takie działanie, które zostało wyraźnie przewidziane w przepisach (np. KSH), jednak wykonywanie nieprawidłowo. I tak przepisy kodeksowe narzucają na organy spółki w takich wypadkach nie tylko obowiązek "jakichkolwiek" działań - obowiązek ten dotyczy działań zgodnych ze sztuką zawodową wymaganych (również co do jakości) w danej sytuacji. I tak obowiązek prowadzenia spraw spółki w rozumieniu {{pu przepis="art. 201 § 1 KSH"}} wymaga prowadzenia ich w taki sposób, aby pozwalało to spółce na prawidłowe funkcjonowanie - absolutnym minimum jest tu ochrona spółki przed niepotrzebnymi stratami.
Ad. 3:
Przepis {{pu przepis="art. 293 § 1 KSH"}} jako taki nie wystarcza do uzasadnienia roszczenia odszkodowawczego - członek organu, wobec którego podnoszone jest roszczenie odszkodowawcze musi jeszcze naruszyć prawo. Stąd też konieczne jest udowodnienie, że istniał np. obowiązek wynikający z członkostwa w RN (najczęściej stały nadzór) czy też w zarządzie (przede wszystkim prowadzenie spraw spółki), który został w jakikolwiek sposób naruszony. Konieczne jest zatem sformułowanie konkretnej treści obowiązku, który może być dopiero miarą, wg której sprawdzamy zachowanie osoby. Ponieważ członkowie organów spółki odpowiadają na mocy art. 293 z tytułu nienależytego sprawowania zarządu, nadzoru czy kontroli (NaworskiStrzelczykSiemiatkowskiPotrzeszczKSH Naworski i inni, Komentarz do KSH, uw. 4 do art. 293), można stwierdzić, iż do obowiązków tych osób na pewno należy należyte sprawowanie zadań przewidzianych w odpowiednich przepisach.
Przykłady:
- zarząd spółki z o.o. = (należyte!) prowadzenie spraw spółki wg {{pu przepis="art. 201 § 1 KSH"}};
- rada nadzorcza spółki z o.o. = (należyty!) stały nadzór wg {{pu przepis="art. 219 § 1 KSH"}};
- itd. itp.;
>>**literatura / orzecznictwo**:
- aktualności MoP, nr 5/2006; str. 226-227;
- wyrok SN z 09.02.2006, V CSK 128/05;
- Maciej Bielecki: "Odpowiedzialność członków rady nadzorczej wobec spółki", http://mojafirma.infor.pl/spolki/64407/ (kopia: [[Cache00002 cache]]);
>>Ocena zgodności z prawem działań / zaniechań związana jest zatem ściśle z charakterem prawnym stosunku stanowiącego podstawę działalności osób; ponieważ jest to podstawa umowna (zobowiązaniowa), większość autorów każe uznawać odpowiedzialność z {{pu przepis="art. 293 KSH"}} za odpowiedzialność kontraktową, wobec której zastosowanie mają przepisy {{pu przepis="art. 471 KC"}} i nast. (por. [[NaworskiStrzelczykSiemiatkowskiPotrzeszczKSH Naworski i inni, Komentarz KSH, uw. 4 do art. 293]]). Jednocześnie należy tu również pamiętać o uprawnieniach organów lub ich członków do zaskarżania uchwał ({{pu przepis="art. 249 § 1 KSH"}}, {{pu przepis="art. 252 § 1 KSH"}}).
W spółce możliwa jest sytuacja, w której szkoda może nastąpić na skutek uchwały zgromadzenia wspólników. W wypadku wykonania takiej uchwały uznaje się, że zarząd lub inny organ nie może powołać się na okoliczność istnienia odpowiedniej uchwały (por. m in. NaworskiStrzelczykSiemiatkowskiPotrzeszczKSH Naworski i inni, Komentarz do KSH, uw. 7 do art. 293). Oznacza to, iż organy spółki w wypadku łamania prawa są od siebie zupełnie niezależne i mają powinność reprezentowania interesów spółki bez względu na zarządzenia innych organów.
Ad. 6:
W zakresie ustalania winy (lub jej braku - przepis ciężar dowodu przenosi na osobę zobowiązaną) należy stosować surowe reguły odpowiednio do {{pu przepis="art. 293 § 2 KSH"}}.
Niezależnie od miary staranności wymaganej od członków organów spółki kapitałowej pewne znaczenie dla oceny działań organów i zasiadających w nich osób ma udzielenie absolutorium. Wprawdzie samo udzielenie absolutorium za okres, w którym dana osoba działając w ramach organu spółki doprowadziła do powstania szkody, nie wyłącza odpowiedzialności za szkodę, co wyraźnie stanowi {{pu przepis="art. 296 KSH"}} (por. też StrzepkaKomentarzKSH, art. 293, nb. 5). Dopiero w przypadkach, gdy na zgromadzeniu wspólników zostały przedstawione okoliczności i fakt powstania szkody i mimo to zostało udzielone absolutorium organowi, który mógłby ponosić odpowiedzialność. Przedstawianą w literaturze argumentację należy rozumieć w taki sposób, iż udzielenie absolutorium w sytuacji, w której wspólnicy są w pełni świadomi powstania szkody, oznacza zgodę (z reguły udzieloną po fakcie, czyli potwierdzenie) wykluczającą bezprawność działania lub zaniechania.
((3)) Legitymacja / reprezentacja przy roszczeniu z art. 293
Podmiotem uprawnionym do podnoszenia roszczeń odszkodowawczych jest sama pokrzywdzona spółka. Ponieważ jednak roszczenia muszą być kierowane wobec organów lub członków organów spółki, pojawia się tu problem prawidłowej reprezentacji spółki. Również w przypadku {{pu przepis="art. 293 KSH"}} obowiązuje zasada, iż spółka jest reprezentowana przez zarząd ({{pu przepis="art. 201 § 1 KSH"}}). W wypadku jednak, gdy odpowiedzialność ma ponieść sam zarząd (lub osoby w nim zasiadające) reprezentacja spółki przechodzi na radę nadzorczą lub pełnomocnika wyznaczonego przez zgromadzenie wspólników ({{pu przepis="art. 210 § 1 KSH"}}).
((3)) Charakter odpowiedzialności
((2)) Inne roszczenia
Zob. m.in.: Odpowiedzialnosc299KSH
((1)) Odpowiedzialność cywilnoprawna organów spółki akcyjnej
((1)) Odpowiedzialność karna
----
CategoryPrawoSpolek
== odpowiedzialność cywilnoprawna i karna osób zasiadających w organach spółek prawa handlowego ==
((1)) Odpowiedzialność cywilnoprawna organów spółki z o.o.>>**literatura / orzecznictwo**:
- http://strony.aster.pl/boruwka/praca.html ([[Cache00003 kopia]]);
>>
((2)) Roszczenie spółki z {{pu przepis="art. 293 § 1 KSH"}}
((3)) Treść roszczenia
Na mocy art. 293 spółka może domagać się naprawienia szkody poniesionej w wyniku bezprawnego działania określonych osób. Roszczenie to zatem skierowane jest na uzyskanie odszkodowania.
((3)) Przesłanki odpowiedzialności wynikającej z {{pu przepis="art. 293 KSH"}}
Roszczenie na [[PodstawaPrawnaRoszczenia podstawie]] {{pu przepis="art. 293 § 1 KSH"}} powstanie, jeśli:
1. Rozpatrywana osoba wypełnia funkcję podaną w przepisie (członek zarządu, RN, komisji rewizyjnej, likwidator)
2. Osoba ta podjęła działanie lub zaniechała danego działania
3. Działanie / zaniechanie jest niezgodne z prawem lub umową spółki
4. Powstała szkoda
5. Istnieje związek przyczynowo-skutkowy między działaniem (zaniechaniem) osoby zobowiązanej oraz powstaniem szkody spółki
6. Osoba, wobec której podnoszone jest roszczenia nie wykazała, że nie ponosi w danym wypadku winy
Ponadto należy uwzględnić, czy nie minął okres przedawnienia roszczenia - w oparciu o {{pu przepis="art. 297 KSH"}} opisywane tu roszczenie przedawnia się z upływem **trzech lat** od chwili, w której spółka dowiedziała się o
- powstaniu szkody i (kumulatywnie)
- osobie zobowiązanej do jej naprawienia.
Od strony proceduralnej należy uwzględnić zastrzeżenie {{pu przepis="art. 228 pkt 2 KSH"}}, wg którego wniesienie pozwu w związku z podniesieniem roszczeń wynikających ze sprawowania zarządu lub nadzoru.
Ad. 2:
Nie tylko aktywne działanie danej osoby może rodzić roszczenia odszkodowawcze. Przepis wyraźnie sankcjonuje również wszelkie niezgodne z prawem zaniechania. Zapis ten ma szczególne znaczenie wobec przepisów w sposób ogólny opisujących obowiązki poszczególnych osób:
- członkowie RN mają np. obowiązek stałej kontroli działalności spółki - gdy ograniczą się do udziału w posiedzeniach a aktywniejsza postawa pozwoliłaby im odkryć i wyjaśnić nieprawidłowości, to łamią przepis {{pu przepis="art. 219 § 1 KSH"}} (por. artykuł o [[PrawaObowiazkiRN obowiązkach członków RN]]);
- członkowie zarządu mają za zadanie prowadzić sprawy spółki i reprezentować ją, {{pu przepis="art. 201 § 1 KSH"}};
Działaniem niezgodnym z prawem jest w szczególności też takie działanie, które zostało wyraźnie przewidziane w przepisach (np. KSH), jednak wykonywanie nieprawidłowo. I tak przepisy kodeksowe narzucają na organy spółki w takich wypadkach nie tylko obowiązek "jakichkolwiek" działań - obowiązek ten dotyczy działań zgodnych ze sztuką zawodową wymaganych (również co do jakości) w danej sytuacji. I tak obowiązek prowadzenia spraw spółki w rozumieniu {{pu przepis="art. 201 § 1 KSH"}} wymaga prowadzenia ich w taki sposób, aby pozwalało to spółce na prawidłowe funkcjonowanie - absolutnym minimum jest tu ochrona spółki przed niepotrzebnymi stratami.
Ad. 3:
Przepis {{pu przepis="art. 293 § 1 KSH"}} jako taki nie wystarcza do uzasadnienia roszczenia odszkodowawczego - członek organu, wobec którego podnoszone jest roszczenie odszkodowawcze musi jeszcze naruszyć prawo. Stąd też konieczne jest udowodnienie, że istniał np. obowiązek wynikający z członkostwa w RN (najczęściej stały nadzór) czy też w zarządzie (przede wszystkim prowadzenie spraw spółki), który został w jakikolwiek sposób naruszony. Konieczne jest zatem sformułowanie konkretnej treści obowiązku, który może być dopiero miarą, wg której sprawdzamy zachowanie osoby. Ponieważ członkowie organów spółki odpowiadają na mocy art. 293 z tytułu nienależytego sprawowania zarządu, nadzoru czy kontroli (NaworskiStrzelczykSiemiatkowskiPotrzeszczKSH Naworski i inni, Komentarz do KSH, uw. 4 do art. 293), można stwierdzić, iż do obowiązków tych osób na pewno należy należyte sprawowanie zadań przewidzianych w odpowiednich przepisach.
Przykłady:
- zarząd spółki z o.o. = (należyte!) prowadzenie spraw spółki wg {{pu przepis="art. 201 § 1 KSH"}};
- rada nadzorcza spółki z o.o. = (należyty!) stały nadzór wg {{pu przepis="art. 219 § 1 KSH"}};
- itd. itp.;
>>**literatura / orzecznictwo**:
- aktualności MoP, nr 5/2006; str. 226-227;
- wyrok SN z 09.02.2006, V CSK 128/05;
- Maciej Bielecki: "Odpowiedzialność członków rady nadzorczej wobec spółki", http://mojafirma.infor.pl/spolki/64407/ (kopia: [[Cache00002 cache]]);
>>Ocena zgodności z prawem działań / zaniechań związana jest zatem ściśle z charakterem prawnym stosunku stanowiącego podstawę działalności osób; ponieważ jest to podstawa umowna (zobowiązaniowa), większość autorów każe uznawać odpowiedzialność z {{pu przepis="art. 293 KSH"}} za odpowiedzialność kontraktową, wobec której zastosowanie mają przepisy {{pu przepis="art. 471 KC"}} i nast. (por. [[NaworskiStrzelczykSiemiatkowskiPotrzeszczKSH Naworski i inni, Komentarz KSH, uw. 4 do art. 293]]). Jednocześnie należy tu również pamiętać o uprawnieniach organów lub ich członków do zaskarżania uchwał ({{pu przepis="art. 249 § 1 KSH"}}, {{pu przepis="art. 252 § 1 KSH"}}).
W spółce możliwa jest sytuacja, w której szkoda może nastąpić na skutek uchwały zgromadzenia wspólników. W wypadku wykonania takiej uchwały uznaje się, że zarząd lub inny organ nie może powołać się na okoliczność istnienia odpowiedniej uchwały (por. m in. NaworskiStrzelczykSiemiatkowskiPotrzeszczKSH Naworski i inni, Komentarz do KSH, uw. 7 do art. 293). Oznacza to, iż organy spółki w wypadku łamania prawa są od siebie zupełnie niezależne i mają powinność reprezentowania interesów spółki bez względu na zarządzenia innych organów.
Ad. 6:
W zakresie ustalania winy (lub jej braku - przepis ciężar dowodu przenosi na osobę zobowiązaną) należy stosować surowe reguły odpowiednio do {{pu przepis="art. 293 § 2 KSH"}}.
Niezależnie od miary staranności wymaganej od członków organów spółki kapitałowej pewne znaczenie dla oceny działań organów i zasiadających w nich osób ma udzielenie absolutorium. Wprawdzie samo udzielenie absolutorium za okres, w którym dana osoba działając w ramach organu spółki doprowadziła do powstania szkody, nie wyłącza odpowiedzialności za szkodę, co wyraźnie stanowi {{pu przepis="art. 296 KSH"}} (por. też StrzepkaKomentarzKSH, art. 293, nb. 5). Dopiero w przypadkach, gdy na zgromadzeniu wspólników zostały przedstawione okoliczności i fakt powstania szkody i mimo to zostało udzielone absolutorium organowi, który mógłby ponosić odpowiedzialność. Przedstawianą w literaturze argumentację należy rozumieć w taki sposób, iż udzielenie absolutorium w sytuacji, w której wspólnicy są w pełni świadomi powstania szkody, oznacza zgodę (z reguły udzieloną po fakcie, czyli potwierdzenie) wykluczającą bezprawność działania lub zaniechania.
((3)) Legitymacja / reprezentacja przy roszczeniu z art. 293
Podmiotem uprawnionym do podnoszenia roszczeń odszkodowawczych jest sama pokrzywdzona spółka. Ponieważ jednak roszczenia muszą być kierowane wobec organów lub członków organów spółki, pojawia się tu problem prawidłowej reprezentacji spółki. Również w przypadku {{pu przepis="art. 293 KSH"}} obowiązuje zasada, iż spółka jest reprezentowana przez zarząd ({{pu przepis="art. 201 § 1 KSH"}}). W wypadku jednak, gdy odpowiedzialność ma ponieść sam zarząd (lub osoby w nim zasiadające) reprezentacja spółki przechodzi na radę nadzorczą lub pełnomocnika wyznaczonego przez zgromadzenie wspólników ({{pu przepis="art. 210 § 1 KSH"}}).
((3)) Charakter odpowiedzialności
((2)) Inne roszczenia
Zob. m.in.: Odpowiedzialnosc299KSH
((1)) Odpowiedzialność cywilnoprawna organów spółki akcyjnej
((1)) Odpowiedzialność karna
----
CategoryPrawoSpolek
