Likwidacja granic w regionach przygranicznych - Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT) jako instrument współpracy terytorialnej jednostek samorządu terytorialnego w Europie

Cel i funkcje mediacji

omówienie podstawowych celów i funkcji mediacji

A. Cel mediacji
Cele mediacji można interpretować w ujęciu ustawowym, praktycznym oraz z punktu widzenia sensu ich wprowadzenia do KPC.

1. Cel mediacji w rozumieniu ustawy
W art. 10 KPC został w sposób bardzo ogólny sformułowany podstawowy cel mediacji, jakim jest „ugodowe załatwienie sprawy”. Choć już przed wprowadzeniem mediacji do Kodeksu postępowania cywilnego istniały instytucje w pewnym sensie do niej zbliżone (por. m.in. art. 10 KPC, art. 184 KPC i nast., art. 223 KPC oraz art. 917 KC), to jednak nowo wprowadzona metoda niesie ze sobą wiele nowych rozwiązań, co czyni z niej alternatywę w stosunku do pozostałych.

2. Cel mediacji w rozumieniu praktycznym
Celem mediacji jest stworzenie warunków do bezpośrednich rozmów między stronami konfliktu i wypracowanie ich własnego, wspólnie akceptowalnego porozumienia (ugody). Strony bez udziału władczego organu (sądu) dążą do rozwiązania sporu, bądź przynajmniej do niedopuszczenia do dalszej antagonizacji stosunków pomiędzy nimi. Szczegółowe wyjaśnienie i rozważenie okoliczności natury faktycznej i prawnej sprawy nie jest bezwzględnie wymagane w postępowaniu mediacyjnym. W przeciwieństwie do sędziego zadaniem mediatora nie jest ustalenie prawdy obiektywnej, lecz pojednanie stron (w myśl zasady „pojednać, a nie sądzić”). Dlatego też nie prowadzi on postępowania dowodowego, nie powołuje świadków ani biegłych. Również sama ugoda może odbiegać od przepisów prawa materialnego, do których zachowania w każdym przypadku musi dążyć sąd (por. jednak art. 183¹⁴ § 3 KPC). Mediacja, zdecydowanie bardziej niż sformalizowane postępowanie sądowe, umożliwia podmiotom konfliktu wyrażenie swoich uczuć, wyjaśnienie spornych kwestii, a także dotarcie do rzeczywistych źródeł konfliktu, które bardzo często mają charakter emocjonalny (jak np. w wielu sprawach rodzinnych, sąsiedzkich, itp.). W mediacji istotne jest więc znalezienie praktycznego rozwiązania sporu, a nie ustalenie, która ze stron ma rację. Fakt dobrowolnego przyjęcia oraz przestrzegania reguł i zasad mediacji przez strony sprawia, że wypracowane przez nie porozumienie jest bardziej efektywne niż narzucone przez sąd w wyroku. Osiągnięte porozumienie staje się niejako „własnością stron”.

3. Ratio legis wprowadzenia mediacji do KPC
Omawiając cel mediacji, nie sposób również pominąć ratio legis wprowadzenia tej instytucji do postępowania cywilnego. Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy, głównym celem nowelizacji jest wprowadzenie do prawa procesowego instytucji mediacji – jako prostego, nieskomplikowanego i skutecznego sposobu dochodzenia roszczeń cywilnych – i w ten sposób ustanowienie alternatywnego (do sądowego postępowania cywilnego) sposobu rozstrzygania spraw cywilnych. Według założeń, które legły u podstaw przepisów regulujących mediację, postępowanie mediacyjne w sprawach cywilnych powinno być na tyle atrakcyjne dla stron stosunku cywilnoprawnego, aby strony z niego korzystały. Dlatego też przyjęto jako założenie, aby rozwiązania dotyczące mediacji były proste i nieskomplikowane. Jak wynika z uzasadnienia, mediacja ma ułatwić szybkie dochodzenie roszczeń w sprawach cywilnych, a jednocześnie skutecznie udzielać ochrony prawnej podmiotom, które wybrały ten tryb dochodzenia roszczeń. Kierując się tymi założeniami przyjęto, że w drodze mediacji można będzie rozstrzygnąć spór cywilnoprawny w sposób najbardziej korzystny dla obu stron – poprzez zawarcie ugody przed mediatorem. Ma to zwiększyć szanse na pozytywne relacje osobiste pomiędzy stronami, a tym samym ich udaną kooperację w przyszłości. Wprowadzono też rozwiązania dotyczące kosztów mediacji, które powinny stworzyć zachętę finansową do korzystania z mediacji. Ponadto nowy tryb postępowania umożliwia rozstrzyganie sporów bez konieczności prowadzenia sformalizowanego postępowania sądowego, co powinno wpłynąć na odciążenie sądownictwa powszechnego i odbudowę zaufania do sądów.

B. Podstawowe funkcje mediacji
Natomiast zasadnicze funkcje mediacji wiążą się z przeświadczeniem, że załatwienie sporu przez same strony, przekonane o słuszności danego rozwiązania, jest najlepszą gwarancją jego realizacji oraz usunięcia prawdziwych przyczyn konfliktu – co ma bez wątpienia pierwszorzędne znaczenie dla ograniczenia ryzyka wystąpienia dalszych problemów w przyszłości. Mediacja spełnia trzy podstawowe funkcje: wzmacnia poczucie odpowiedzialności za własne zachowanie, promuje aktywność i przyczynia się do budowy społeczeństwa obywatelskiego, a także usprawnia i zmniejsza koszty funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości jako całości, gdyż jest znacznie szybsza i tańsza od procesu sądowego.

C. Literatura
1. Z. Kmieciak, Mediacja i koncyliacja w prawie administracyjnym, Zakamycze 2004,
2. Uzasadnienie rządowego projektu ustawy z 20.8.2004 r., którego tekst zamieszczony jest tutaj,
3. R. Morek, Mediacja w Kodeksie postępowania cywilnego – uwagi porównawcze na tle przepisów o mediacji w postępowaniach: karnym, w sprawach nieletnich oraz przed sądami administracyjnymi, MoP 2006 (Dodatek), nr 20,
4. A. Zienkiewicz, Mediacja w cywilnym postępowaniu procesowym w Polsce na tle procesów integracji Europy, (w:) Polska kultura prawna a proces integracji europejskiej, pod red. S. Wronkowskiej, Zakamycze 2005,

---

CategoryMediacjaWSprawachCywilnych