Wiki source for KosztyUzasadnioneEnergetyka
==== Koszty uzasadnione ====
== pojęcie kosztów uzasadnionych w regulacji energetyki ==
Taryfy stosowane w działalności ciepłowniczej opierają się o zawarte w {{pu przepis="art. 45 ust. 1 PrEnerg"}} pojęcie tzw. kosztów uzasadnionych. Pojęcie to zostało zdefiniowane w ustawie ({{pu przepis="art. 3 pkt 21 PrEnerg"}}), jednak nasuwa wiele wątpliwości interpretacyjnych.
Z przepisu {{pu przepis="art. 3 pkt 21 PrEnerg"}} wynika bowiem, iż z kosztem uzasadnionym mamy do czynienia, gdy są spełnione kumulatywnie następujące przesłanki
- dany koszt **związany jest z działalnością** koncesjonowaną,
- jest on **niezbędny** do wykonania zobowiązań wynikających z prowadzenia działalności ciepłowniczej,
- jest **ekonomicznie uzasadniony** oraz
- koszt poniesiono przy zachowaniu **należytej staranności**.(*)>>(*) Por. też strukturę definicji kosztów zamieszczoną na [[http://80.237.160.189/taris/?path=0-1-2&root=26 następującym rysunku]].>>
Warto zauważyć, iż obowiązujące prawo nie przekazało regulatorowi nieograniczonej kompetencji ustalania tego, co jest kosztem możliwym do uwzględnienia w taryfie. Skutkiem takiego stanu prawnego jest fakt, iż regulator przy ocenie kalkulacji taryfy dla ciepła (podobnie jak dla innych rodzajów energii) nie może działać w sposób dowolny. Jego działania mogą być jak najbardziej weryfikowane przez sąd przy pomocy obowiązującego prawa. Zgodnie z orzeczeniami SN z dnia [[UchwalaSNIIISZP204 16.06.2004]] oraz z dnia [[PostanowienieSNICKN85100 04.07.2002]] ustalanie słusznego poziomu taryfy nie może się kierować w szczególności wyłącznie interesem odbiorcy. Regulator musi na równych prawach uwzględnić interes przedsiębiorstwa, przez co sztucznie zaniżane taryfy są określane jako [[UchwalaSNIIISZP204 nieuzasadniona korzyść odbiorcy]].
Analiza poszczególnych elementów definicji {{pu przepis="art. 3 pkt. 21 PrEnerg"}} nasuwa wniosek, iż poszczególne przesłanki w niej zawarte trudno jest postrzegać jako odrębne elementy. Trudno jest sobie bowiem wyobrazić, aby koszt zbędny był ekonomicznie uzasadniony. Ponadto trudno jest rozpatrywać pojęcie "należytej staranności" jako czegoś, co może zmierzać do danego celu (przepis brzmi "z zachowaniem należytej staranności zmierzającej do ochrony interesów odbiorców") - należyta staranność w całym porządku prawnym jest sama miarą danego zachowania, służącą do oceny konkretnego działania, a nie czynnością lub działaniem nakierowanym na konkretny cel. Wynikiem tych trudności interpretacyjnych jest orzecznictwo, w którym poszczególne elementy definicji rozpatrywane są albo bez rozróżnienia albo zamiennie ("niezbędny wtedy gdy ekonomicznie uzasadniony" lub "niezbędny gdy należyta staranność").
Wydaje się zatem, że poszczególne elementy definicji nie powinny być rozpatrywane zupełnie odrębnie, bez względu na inne. Z drugiej jednak strony konieczne jest ustalenie znaczenia poszczególnych sformułowań ustawy po to, aby możliwe było stwierdzenie, kiedy przesłanki definicji są spełnione a kiedy nie. Poniżej przedstawiono treść poszczególnych elementów w tym zakresie, w którym możliwe jest przypisanie im odrębnej treści. Uznanie danego kosztu za koszt uzasadniony w świetle obowiązującej definicji wymaga jednak spojrzenia na poczynania przedsiębiorstwa z zastosowaniem pełnej definicji. Dopiero taka sumaryczna analiza pozwoli na stwierdzenie, czy mamy do czynienia z kosztem uzasadnionym czy też nie.
((1)) Koszt niezbędny
Pozycja kosztowa uwzględniona w taryfie przedsiębiorstwa energetycznego jest "kosztem uzasadnionym" w rozumieniu cytowanych wyżej przepisów tylko wtedy, jeśli koszt ten jest niezbędny do wykonania zobowiązań wynikających z jego działalności. Ponieważ przedsiębiorstwo ciepłownicze z jednej strony musi wykonać umowy (dostawa, przyłączenie) a z drugiej strony ma pewne obowiązki ustawowe co do jakości i bezpieczeństwa dostaw, to ocena "niezbędności" danego kosztu musi się odnosić właśnie do tych obowiązków. Jeśli przedsiębiorstwo musi zakupić dane dobra lub usługi w celu prawidłowego wykonania wspomnianych obowiązków, to poniesiony z tego tytułu koszt jest co do zasady kosztem niezbędnym i przez to uzasadnionym. W wypadku dóbr trwałych koszt ten nie będzie oczywiście ponoszony w jednym okresie taryfowania, a zostanie podzielony na dłuższy okres przy pomocy mechanizmu amortyzacji. Jeśli dane dobra trwałe są konieczne do wykonania działalności, to przyjęta za nie amortyzacja jest również niezbędna, bo inaczej nie będzie możliwe odtworzenie danego dobra w okresie późniejszym.
Na ile dany koszt jest niezbędny, stwierdzić należy nie w oparciu o teoretyczne modele, a o względy praktyczne. I tak nie jest istotne, czy dany koszt w efekcie okazał się bezwzględnie konieczny (//ex post//). Ponieważ analiza //ex post// nie jest możliwa w chwili, w której przedsiębiorca podejmuje decyzje np. o zakupie towarów czy usług, miarą jest tu spojrzenie na potrzeby działalności //ex ante//. Jeśli więc przykładowo przedsiębiorstwo zgodnie z prognozą specjalisty i dotychczasowym doświadczeniem oczekuje zapotrzebowania na daną ilość opału, to koszt zakupu i składowania tego opału jest kosztem uzasadnionym, nawet jeśli po cieplejszej niż zwykle zimie okaże się on zbędny i zawyży koszt w sposób nieodwracalny. Koszt jest zatem zbędny tylko wtedy, jeśli w ocenie racjonalnego przedsiębiorcy //ex ante// możliwe było od początku stwierdzenie, że dany koszt nie jest w żadnym wypadku potrzebny w celu realizacji zadań w zakresie zaopatrzenia w ciepło.
Koszt jest zbędny wtedy, gdy przedsiębiorstwo ani krótkoterminowo ani w perspektywie dłuższej nie odniesie z danego kosztu pożytku w zakresie działalności koncesjonowanej. Taka sytuacja może pojawić się np. wtedy, gdy podejmowane są inwestycje od początku bezcelowe, np. wymiana sieci jeszcze nie zużytej lub nawet jeszcze nie zamortyzowanej, która nie przyniesie ani zmniejszenia strat ani innych korzyści. Podobnie wątpliwości co do "niezbędności" kosztów pojawiają się tam, gdzie przedsiębiorstwo ponosi koszty nie mające w ogóle pozytywnego wpływu na działalność ciepłowniczą - np. budowa ośrodka rekreacyjnego dla pracowników, zapłata kary za naruszenie przepisów ochrony środowiska itp. Jeśli natomiast działalność przedsiębiorstwa energetycznego czyni dany koszt ogólnie lub w konkretnej sytuacji przedsiębiorstwa nieuniknionym, jest to koszt niezbędny i musi on zostać uwzględniony w taryfie, również w taryfie dla ciepła.
Już przy samej przesłance "niezbędności" danego kosztu nasuwa się pytanie, jaki ma ona związek z wymogiem "należytej staranności zmierzającej do ochrony interesów odbiorców". Może się zdarzyć, iż w konkretnej sytuacji niezbędny koszt (np. naprawa sieci) byłby w zasadzie możliwy do uniknięcia, jeśli przedsiębiorstwo podjęłoby kroki zapobiegające awarii (znacznie tańsze niż naprawa awarii). W takiej sytuacji nie jest wykluczone, aby dany koszt można było uznać za niezbędny, konieczna jest tu jednak dodatkowo analiza, czy i na ile przedsiębiorstwo dochowało należytej staranności, aby do tego kosztu nie doszło (szczegóły poniżej).
((1)) Koszt ekonomicznie uzasadniony
Z kosztem uzasadnionym w myśl definicji {{pu przepis="art. 3 pkt 21) PrEnerg"}} mamy do czynienia wtedy, gdy wynika on z racjonalnego działania skierowanego na możliwie efektywne wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa. I tak przykładowo co do zasady pożądane podwyższanie standardów jakościowych sieci przez lepszą izolację i trwałość instalowanych rur jest uzasadnione ekonomicznie tak długo, jak długo koszt tego działania nie przewyższy znacznie korzyści z niego wynikających. Jeśli jednak dane działanie (np. z zakresu ochrony środowiska) mimo iż nie przynoszące żadnych korzyści finansowych dla przedsiębiorstwa czy odbiorcy wynika z obowiązku ustawowego, to jego uzasadnienie ekonomiczne wynika stąd, że brak podjęcia działań nie zwolni z obowiązku tego działania (który będzie nadal ciążył nad przedsiębiorstwem) a spowoduje zwiększenie kosztów w postaci kary lub przez pojawienie się ryzyk innego rodzaju.
Innymi słowy: o ile dane działanie nie wynika z obowiązku leżącego poza sferą wpływów przedsiębiorstwa, to **rzetelnie przeprowadzona analiza opłacalności przedsięwzięcia** w przedsiębiorstwie jest użyteczna nie tylko przy ocenie opłacalności danego projektu, ale i jest uwiarygodnieniem prawidłowości uwzględnienia kosztu jako uzasadniony w taryfie.
((1)) Należyta staranność
Zgodnie z definicją {{pu przepis="art. 3 pkt 21) PrEnerg"}} [[WyrokSNICKN123400 orzecznictwo Sądu Najwyższego]] znaczną wagę przy uznawaniu danego kosztu za uzasadniony przywiązuje do przesłanki zachowania przez przedsiębiorstwo należytej staranności. Sądy precyzują pojęcie należytej staranności odwołując się do pojęć z prawa zobowiązań, czyli do {{pu przepis="art. 355 KC"}}, jednak z tą różnicą, że należyta staranność w ramach definicji {{pu przepis="art. 3 pkt 21) PrEnerg"}} nie odnosi się do wykonywania stosunku zobowiązaniowego a ogólnie do gospodarności przedsiębiorstwa. Jak już wskazano powyżej, definicja kosztów uzasadnionych powołuje pojęcie należytej staranności w sposób specyficzny czyniąc to sformułowaniem "...z zachowaniem należytej staranności zmierzającej do ochrony interesów odbiorców". Dlatego też trudno jest jakość danego działania rozumieć pod kątem jakiegokolwiek kierunku - przedsiębiorstwo albo gospodaruje z należytą starannością albo też można mu zarzucić niedbalstwo przy generowaniu kosztów. Jednak sformułowanie ustawowe należy bez wątpienia rozumieć tak, że w wypadku wątpliwości, jakie działanie przedsiębiorstwa jest w danej sytuacji rozwiązaniem prawidłowym, przedsiębiorstwo ma obowiązek traktować dobro odbiorcy jako miarę oceny swego postępowania. Gdy w danej sytuacji nakaz prawidłowego gospodarowania daje do wyboru dwa rozwiązania stosowane zazwyczaj przez gospodarnego przedsiębiorcę, a jedno z nich jest bardziej korzystne dla odbiorcy (ponieważ łącznie generuje dla niego mniejszy koszt), to przedsiębiorstwo energetyczne ma obowiązek zastosowania rozwiązania korzystniejszego dla odbiorcy.
Zgodnie z regułami cywilnoprawnymi przedsiębiorstwo wykazuje należytą staranność, jeśli działa zgodnie z wymogami obowiązującymi ogólnie wobec tego typu przedsiębiorstw. Nie chodzi przy tym jednak o staranność, jaka wymagana jest od dowolnej osoby, tylko o taką, jakiej wymaga się od profesjonalisty, czyli od podmiotu zawodowo trudniącego się daną profesją.
Dla przedsiębiorstwa ciepłowniczego oznacza to, iż działa ono z należytą starannością, jeśli posługuje się standardami (poziom bezpieczeństwa, ceny przy zakupach itd.) praktykowanymi w branży przez inne przedsiębiorstwa z zachowaniem wszelkich wymogów prawa. Innymi słowy działalność (w kontekście taryfy głównie generowanie kosztów) jest prowadzona z należytą starannością, jeśli przedsiębiorstwo ponosi koszty w zakresie nie odbiegającym od panującej w branży normy/praktyki a inny profesjonalista nie osiągnąłby z reguły na miejscu danego przedsiębiorstwa lepszego efektu.
Tak więc o ile zawieranie umów na warunkach gorszych, niż panujące powszechnie na rynku, może być traktowane jako naruszenie należytej staranności, o tyle nie jest możliwe wymaganie zakupu przez przedsiębiorstwa np. paliwa o wyższej jakości ze względu na jego wyższą efektywność, jeśli paliwo w danym okresie i dla danego przedsiębiorstwa jest niedostępne. Podobnie regulator może wymagać od przedsiębiorstwa stosowania urządzeń o wyższej sprawności, o ile koszt nowej inwestycji (amortyzacja) nie jest wyższa niż efekt oszczędnościowy. Przedsiębiorca inwestujący dochowuje bowiem należytej staranności tylko wtedy, gdy rachunek ekonomiczny opiera nie tylko o wycinkową kalkulację, a o pełny rachunek.
Nie może być natomiast miarą należytej staranności bezpośrednie porównywanie kosztów różnych przedsiębiorstw branży - miara staranności stosowana przez sądy ma charakter obiektywny, jednak [[WyrokSNICKN9712000 zindywidualizowany]]. Oznacza to, że konieczne jest uwzględnienie konkretnych okoliczności i uwarunkowań, w których działa przedsiębiorstwo. Porównywanie różnych przedsiębiorstw nie może być wystarczającym uzasadnieniem dla stwierdzenia, że przedsiębiorstwu wykazującemu wyższe koszty automatycznie powinien być postawiony zarzut braku należytej staranności (*). >>por. też Baehr/Stawicki/Antczak, Prawo Energetyczne Komentarz, art. 3, s. 47>>
----
CategoryCieplownictwo CategoryLeksykonK
== pojęcie kosztów uzasadnionych w regulacji energetyki ==
Taryfy stosowane w działalności ciepłowniczej opierają się o zawarte w {{pu przepis="art. 45 ust. 1 PrEnerg"}} pojęcie tzw. kosztów uzasadnionych. Pojęcie to zostało zdefiniowane w ustawie ({{pu przepis="art. 3 pkt 21 PrEnerg"}}), jednak nasuwa wiele wątpliwości interpretacyjnych.
Z przepisu {{pu przepis="art. 3 pkt 21 PrEnerg"}} wynika bowiem, iż z kosztem uzasadnionym mamy do czynienia, gdy są spełnione kumulatywnie następujące przesłanki
- dany koszt **związany jest z działalnością** koncesjonowaną,
- jest on **niezbędny** do wykonania zobowiązań wynikających z prowadzenia działalności ciepłowniczej,
- jest **ekonomicznie uzasadniony** oraz
- koszt poniesiono przy zachowaniu **należytej staranności**.(*)>>(*) Por. też strukturę definicji kosztów zamieszczoną na [[http://80.237.160.189/taris/?path=0-1-2&root=26 następującym rysunku]].>>
Warto zauważyć, iż obowiązujące prawo nie przekazało regulatorowi nieograniczonej kompetencji ustalania tego, co jest kosztem możliwym do uwzględnienia w taryfie. Skutkiem takiego stanu prawnego jest fakt, iż regulator przy ocenie kalkulacji taryfy dla ciepła (podobnie jak dla innych rodzajów energii) nie może działać w sposób dowolny. Jego działania mogą być jak najbardziej weryfikowane przez sąd przy pomocy obowiązującego prawa. Zgodnie z orzeczeniami SN z dnia [[UchwalaSNIIISZP204 16.06.2004]] oraz z dnia [[PostanowienieSNICKN85100 04.07.2002]] ustalanie słusznego poziomu taryfy nie może się kierować w szczególności wyłącznie interesem odbiorcy. Regulator musi na równych prawach uwzględnić interes przedsiębiorstwa, przez co sztucznie zaniżane taryfy są określane jako [[UchwalaSNIIISZP204 nieuzasadniona korzyść odbiorcy]].
Analiza poszczególnych elementów definicji {{pu przepis="art. 3 pkt. 21 PrEnerg"}} nasuwa wniosek, iż poszczególne przesłanki w niej zawarte trudno jest postrzegać jako odrębne elementy. Trudno jest sobie bowiem wyobrazić, aby koszt zbędny był ekonomicznie uzasadniony. Ponadto trudno jest rozpatrywać pojęcie "należytej staranności" jako czegoś, co może zmierzać do danego celu (przepis brzmi "z zachowaniem należytej staranności zmierzającej do ochrony interesów odbiorców") - należyta staranność w całym porządku prawnym jest sama miarą danego zachowania, służącą do oceny konkretnego działania, a nie czynnością lub działaniem nakierowanym na konkretny cel. Wynikiem tych trudności interpretacyjnych jest orzecznictwo, w którym poszczególne elementy definicji rozpatrywane są albo bez rozróżnienia albo zamiennie ("niezbędny wtedy gdy ekonomicznie uzasadniony" lub "niezbędny gdy należyta staranność").
Wydaje się zatem, że poszczególne elementy definicji nie powinny być rozpatrywane zupełnie odrębnie, bez względu na inne. Z drugiej jednak strony konieczne jest ustalenie znaczenia poszczególnych sformułowań ustawy po to, aby możliwe było stwierdzenie, kiedy przesłanki definicji są spełnione a kiedy nie. Poniżej przedstawiono treść poszczególnych elementów w tym zakresie, w którym możliwe jest przypisanie im odrębnej treści. Uznanie danego kosztu za koszt uzasadniony w świetle obowiązującej definicji wymaga jednak spojrzenia na poczynania przedsiębiorstwa z zastosowaniem pełnej definicji. Dopiero taka sumaryczna analiza pozwoli na stwierdzenie, czy mamy do czynienia z kosztem uzasadnionym czy też nie.
((1)) Koszt niezbędny
Pozycja kosztowa uwzględniona w taryfie przedsiębiorstwa energetycznego jest "kosztem uzasadnionym" w rozumieniu cytowanych wyżej przepisów tylko wtedy, jeśli koszt ten jest niezbędny do wykonania zobowiązań wynikających z jego działalności. Ponieważ przedsiębiorstwo ciepłownicze z jednej strony musi wykonać umowy (dostawa, przyłączenie) a z drugiej strony ma pewne obowiązki ustawowe co do jakości i bezpieczeństwa dostaw, to ocena "niezbędności" danego kosztu musi się odnosić właśnie do tych obowiązków. Jeśli przedsiębiorstwo musi zakupić dane dobra lub usługi w celu prawidłowego wykonania wspomnianych obowiązków, to poniesiony z tego tytułu koszt jest co do zasady kosztem niezbędnym i przez to uzasadnionym. W wypadku dóbr trwałych koszt ten nie będzie oczywiście ponoszony w jednym okresie taryfowania, a zostanie podzielony na dłuższy okres przy pomocy mechanizmu amortyzacji. Jeśli dane dobra trwałe są konieczne do wykonania działalności, to przyjęta za nie amortyzacja jest również niezbędna, bo inaczej nie będzie możliwe odtworzenie danego dobra w okresie późniejszym.
Na ile dany koszt jest niezbędny, stwierdzić należy nie w oparciu o teoretyczne modele, a o względy praktyczne. I tak nie jest istotne, czy dany koszt w efekcie okazał się bezwzględnie konieczny (//ex post//). Ponieważ analiza //ex post// nie jest możliwa w chwili, w której przedsiębiorca podejmuje decyzje np. o zakupie towarów czy usług, miarą jest tu spojrzenie na potrzeby działalności //ex ante//. Jeśli więc przykładowo przedsiębiorstwo zgodnie z prognozą specjalisty i dotychczasowym doświadczeniem oczekuje zapotrzebowania na daną ilość opału, to koszt zakupu i składowania tego opału jest kosztem uzasadnionym, nawet jeśli po cieplejszej niż zwykle zimie okaże się on zbędny i zawyży koszt w sposób nieodwracalny. Koszt jest zatem zbędny tylko wtedy, jeśli w ocenie racjonalnego przedsiębiorcy //ex ante// możliwe było od początku stwierdzenie, że dany koszt nie jest w żadnym wypadku potrzebny w celu realizacji zadań w zakresie zaopatrzenia w ciepło.
Koszt jest zbędny wtedy, gdy przedsiębiorstwo ani krótkoterminowo ani w perspektywie dłuższej nie odniesie z danego kosztu pożytku w zakresie działalności koncesjonowanej. Taka sytuacja może pojawić się np. wtedy, gdy podejmowane są inwestycje od początku bezcelowe, np. wymiana sieci jeszcze nie zużytej lub nawet jeszcze nie zamortyzowanej, która nie przyniesie ani zmniejszenia strat ani innych korzyści. Podobnie wątpliwości co do "niezbędności" kosztów pojawiają się tam, gdzie przedsiębiorstwo ponosi koszty nie mające w ogóle pozytywnego wpływu na działalność ciepłowniczą - np. budowa ośrodka rekreacyjnego dla pracowników, zapłata kary za naruszenie przepisów ochrony środowiska itp. Jeśli natomiast działalność przedsiębiorstwa energetycznego czyni dany koszt ogólnie lub w konkretnej sytuacji przedsiębiorstwa nieuniknionym, jest to koszt niezbędny i musi on zostać uwzględniony w taryfie, również w taryfie dla ciepła.
Już przy samej przesłance "niezbędności" danego kosztu nasuwa się pytanie, jaki ma ona związek z wymogiem "należytej staranności zmierzającej do ochrony interesów odbiorców". Może się zdarzyć, iż w konkretnej sytuacji niezbędny koszt (np. naprawa sieci) byłby w zasadzie możliwy do uniknięcia, jeśli przedsiębiorstwo podjęłoby kroki zapobiegające awarii (znacznie tańsze niż naprawa awarii). W takiej sytuacji nie jest wykluczone, aby dany koszt można było uznać za niezbędny, konieczna jest tu jednak dodatkowo analiza, czy i na ile przedsiębiorstwo dochowało należytej staranności, aby do tego kosztu nie doszło (szczegóły poniżej).
((1)) Koszt ekonomicznie uzasadniony
Z kosztem uzasadnionym w myśl definicji {{pu przepis="art. 3 pkt 21) PrEnerg"}} mamy do czynienia wtedy, gdy wynika on z racjonalnego działania skierowanego na możliwie efektywne wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa. I tak przykładowo co do zasady pożądane podwyższanie standardów jakościowych sieci przez lepszą izolację i trwałość instalowanych rur jest uzasadnione ekonomicznie tak długo, jak długo koszt tego działania nie przewyższy znacznie korzyści z niego wynikających. Jeśli jednak dane działanie (np. z zakresu ochrony środowiska) mimo iż nie przynoszące żadnych korzyści finansowych dla przedsiębiorstwa czy odbiorcy wynika z obowiązku ustawowego, to jego uzasadnienie ekonomiczne wynika stąd, że brak podjęcia działań nie zwolni z obowiązku tego działania (który będzie nadal ciążył nad przedsiębiorstwem) a spowoduje zwiększenie kosztów w postaci kary lub przez pojawienie się ryzyk innego rodzaju.
Innymi słowy: o ile dane działanie nie wynika z obowiązku leżącego poza sferą wpływów przedsiębiorstwa, to **rzetelnie przeprowadzona analiza opłacalności przedsięwzięcia** w przedsiębiorstwie jest użyteczna nie tylko przy ocenie opłacalności danego projektu, ale i jest uwiarygodnieniem prawidłowości uwzględnienia kosztu jako uzasadniony w taryfie.
((1)) Należyta staranność
Zgodnie z definicją {{pu przepis="art. 3 pkt 21) PrEnerg"}} [[WyrokSNICKN123400 orzecznictwo Sądu Najwyższego]] znaczną wagę przy uznawaniu danego kosztu za uzasadniony przywiązuje do przesłanki zachowania przez przedsiębiorstwo należytej staranności. Sądy precyzują pojęcie należytej staranności odwołując się do pojęć z prawa zobowiązań, czyli do {{pu przepis="art. 355 KC"}}, jednak z tą różnicą, że należyta staranność w ramach definicji {{pu przepis="art. 3 pkt 21) PrEnerg"}} nie odnosi się do wykonywania stosunku zobowiązaniowego a ogólnie do gospodarności przedsiębiorstwa. Jak już wskazano powyżej, definicja kosztów uzasadnionych powołuje pojęcie należytej staranności w sposób specyficzny czyniąc to sformułowaniem "...z zachowaniem należytej staranności zmierzającej do ochrony interesów odbiorców". Dlatego też trudno jest jakość danego działania rozumieć pod kątem jakiegokolwiek kierunku - przedsiębiorstwo albo gospodaruje z należytą starannością albo też można mu zarzucić niedbalstwo przy generowaniu kosztów. Jednak sformułowanie ustawowe należy bez wątpienia rozumieć tak, że w wypadku wątpliwości, jakie działanie przedsiębiorstwa jest w danej sytuacji rozwiązaniem prawidłowym, przedsiębiorstwo ma obowiązek traktować dobro odbiorcy jako miarę oceny swego postępowania. Gdy w danej sytuacji nakaz prawidłowego gospodarowania daje do wyboru dwa rozwiązania stosowane zazwyczaj przez gospodarnego przedsiębiorcę, a jedno z nich jest bardziej korzystne dla odbiorcy (ponieważ łącznie generuje dla niego mniejszy koszt), to przedsiębiorstwo energetyczne ma obowiązek zastosowania rozwiązania korzystniejszego dla odbiorcy.
Zgodnie z regułami cywilnoprawnymi przedsiębiorstwo wykazuje należytą staranność, jeśli działa zgodnie z wymogami obowiązującymi ogólnie wobec tego typu przedsiębiorstw. Nie chodzi przy tym jednak o staranność, jaka wymagana jest od dowolnej osoby, tylko o taką, jakiej wymaga się od profesjonalisty, czyli od podmiotu zawodowo trudniącego się daną profesją.
Dla przedsiębiorstwa ciepłowniczego oznacza to, iż działa ono z należytą starannością, jeśli posługuje się standardami (poziom bezpieczeństwa, ceny przy zakupach itd.) praktykowanymi w branży przez inne przedsiębiorstwa z zachowaniem wszelkich wymogów prawa. Innymi słowy działalność (w kontekście taryfy głównie generowanie kosztów) jest prowadzona z należytą starannością, jeśli przedsiębiorstwo ponosi koszty w zakresie nie odbiegającym od panującej w branży normy/praktyki a inny profesjonalista nie osiągnąłby z reguły na miejscu danego przedsiębiorstwa lepszego efektu.
Tak więc o ile zawieranie umów na warunkach gorszych, niż panujące powszechnie na rynku, może być traktowane jako naruszenie należytej staranności, o tyle nie jest możliwe wymaganie zakupu przez przedsiębiorstwa np. paliwa o wyższej jakości ze względu na jego wyższą efektywność, jeśli paliwo w danym okresie i dla danego przedsiębiorstwa jest niedostępne. Podobnie regulator może wymagać od przedsiębiorstwa stosowania urządzeń o wyższej sprawności, o ile koszt nowej inwestycji (amortyzacja) nie jest wyższa niż efekt oszczędnościowy. Przedsiębiorca inwestujący dochowuje bowiem należytej staranności tylko wtedy, gdy rachunek ekonomiczny opiera nie tylko o wycinkową kalkulację, a o pełny rachunek.
Nie może być natomiast miarą należytej staranności bezpośrednie porównywanie kosztów różnych przedsiębiorstw branży - miara staranności stosowana przez sądy ma charakter obiektywny, jednak [[WyrokSNICKN9712000 zindywidualizowany]]. Oznacza to, że konieczne jest uwzględnienie konkretnych okoliczności i uwarunkowań, w których działa przedsiębiorstwo. Porównywanie różnych przedsiębiorstw nie może być wystarczającym uzasadnieniem dla stwierdzenia, że przedsiębiorstwu wykazującemu wyższe koszty automatycznie powinien być postawiony zarzut braku należytej staranności (*). >>por. też Baehr/Stawicki/Antczak, Prawo Energetyczne Komentarz, art. 3, s. 47>>
----
CategoryCieplownictwo CategoryLeksykonK
