Wiki source for KazusZawarcieUmowy1
====Kazus nr 1 dot. zawarcia umowy cywilnoprawnej====
==zawarcie umowy cywilnoprawnej, pozorność oświadczenia woli==
((1)) STAN FAKTYCZNY
Kupujący K i sprzedawca S zawarli dnia 10 marca 2006 r. umowę sprzedaży nieruchomości położonej w Słubicach przy ul. Kościuszki. W celu zmniejszenia opłat notarialnych i kwoty podatku od czynności cywilnoprawnych zgodnie oświadczyli przed notariuszem, iż cena sprzedaży wynosi 500.000 zł, choć w rzeczywistości miała ona wynosić 800.000 zł.
Po zawarciu umowy K miał przekazać na konto S 800.000 zł, ale tego nie uczynił. Gdy S domaga się zapłaty 800.000 zł, K odsyła go do umowy notarialnej i twierdzi, że nie zapłaci, dopóki nie zostanie właścicielem i żąda od S przeniesienia własności nieruchomości i jej wydania.
((1)) ROZWIĄZANIE
((1)) Roszczenie o zapłatę 800.000 zł z umowy notarialnej
[[RoszczenieCywilnoprawne Roszczenie]] sprzedawcy z {{pu przepis="art. 535 KC"}} o zapłatę ceny sprzedaży powstaje ([[NabycieKonstytutywne nabycie konstytutywne]]), jeżeli strony zawarły skuteczną umowę sprzedaży.
((2)) Zawarcie umowy
[[ZawarcieUmowy Zawarcie umowy]] może generalnie nastąpić w dwojaki sposób:
- na mocy porozumienia stron albo
- na skutek innych szczególnych trybów, do których zalicza się: orzeczenie sądu, przystąpienie do umowy adhezyjnej albo postępowanie wg reguł określonych w ustawie - Prawo zamówień publicznych.
W tym wypadku jednak z takimi szczególnymi sytuacjami nie mamy do czynienia, wobec czego należy zbadać, czy S i K zawarli umowę sprzedaży na mocy porozumienia stron.
[[ZawarcieUmowy Zawarcie umowy]] w drodze porozumienia stron może wg KC nastąpić na trzy sposoby:
1) przez [[Oferta ofertę]] i jej przyjęcie ({{pu przepis="art. 66 i nast. KC"}}),
2) przez rokowania ({{pu przepis="art. 72 KC"}}) albo
3) przez [[Aukcja aukcję]] lub [[Przetarg przetarg]] ({{pu przepis="art. 70(1) i nast. KC"}}).
W tym przypadku brak jest jednak okoliczności wskazujących na to, aby S i K prowadzili rokowania albo [[Aukcja aukcję]] ([[Przetarg przetarg]]), wobec czego pozostaje sprawdzenie, czy umowa została skutecznie zawarta na mocy przyjętej [[Oferta oferty]].
Zasada zawierania umów na podstawie [[Oferta oferty]] i jej przyjęcia ma w KC dwie formy. Jedną z nich jest przypadek, który możemy określić jako normalny, który ma miejsce wtedy, gdy strony ustnie porozumiewają się co do [[ZawarcieUmowy zawarcia umowy]]. Drugi przypadek przewidziany został w {{pu przepis="art. 78 zd. 2 KC"}} i różni się od normalnego tylko tym, że [[Oferta oferta]] i jej przyjęcie następuje w drodze wymiany dokumentów umowy. W tym przypadku, wobec braku informacji w stanie faktycznym, należy przyjąć, iż mamy do czynienia z normalną sytuacją. W tym wypadku [[ZawarcieUmowy zawarcie umowy]] następuje, jeżeli oferent złożył [[Oferta ofertę]], została ona przyjęta we właściwym czasie przez adresata oraz jeżeli występuje konsens pomiędzy [[Oferta ofertą]] i jej przyjęciem, tzn. oba oświadczenia są zgodne.
((3)) oferta w formie o.w.
[[Oferta Ofertę]] stanowi – wg {{pu przepis="art. 66 KC"}} – [[OswiadczenieWoli oświadczenie]] drugiej stronie woli [[ZawarcieUmowy zawarcia umowy]], określające istotne postanowienia tej umowy. Chodzi więc o stanowczą propozycję [[ZawarcieUmowy zawarcia umowy]], która to propozycja zawiera zarazem konieczne elementy jej treści, czyli //essentialia negotii// (RadwanskiCzescOgolna, 7. wyd. nb. 662).
W stanie faktycznym brak jest wyraźnych wskazać na fakt, kto złożył [[Oferta ofertę]] [[ZawarcieUmowy zawarcia umowy]]. Można jednak przyjąć, że dokonał tego sprzedawca S (choć przyjęcie, że [[Oferta ofertę]] złożył K też nie byłoby błędne, gdyż prowadziłoby do takiego samego wyniku). Należy więc sprawdzić, czy S złożył skuteczną [[Oferta ofertę]], która następnie została (również skutecznie) przyjęta przez K. Zależy to od tego, czy S złożył oświadczenie, które można zakwalifikować jako [[OswiadczenieWoli oświadczenie woli]] i czy oświadczenie to było skuteczne, które następnie zostało przyjęte przez K.
**(1) oświadczenie woli**
Definicję [[OswiadczenieWoli oświadczenia woli]] zawiera {{pu przepis="art. 60 KC"}}, wg którego jest nim każde zachowanie się tej osoby, które w dostateczny sposób ujawnia jej wolę dokonania [[CzynnoscPrawna czynności prawnej]], w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej. Z oświadczeniem woli mamy więc do czynienia, jeżeli zachowanie człowieka:
1) stanowi znak (ma postać) uzewnętrzniający wolę, który
1) wyraża wolę wywołania określonego skutku prawnego i
1) jest na tyle zrozumiały, aby przynajmniej w drodze wykładni można było ustalić jego sens (por. Janiak [w:] KidybaKomentarzKC, 2009, art. 60 nb. 6; por. A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, Prawo cywilne, 1998, s. 256; J. Strzebińczyk (w:) Podstawy prawa..., op. cit., s. 115; wyr. SA w Katowicach z dnia 11 października 1996 r., I ACr 522/96, Pr. Gosp. 1997, nr 11, s. 57).
**(2) brak wad oświadczenia woli**
[[OswiadczenieWoli Oświadczenie woli]] jest skuteczne, jeżeli brak jest wad powodujących jego [[Niewaznosc nieważność]]. Do wad, które powodują [[Niewaznosc nieważność]] o.w. należą:
- brak świadomości lub swobody oraz
- pozorność.
Pozostałe okoliczności takie jak: błąd istotny, groźba, podstęp nie powodują jednak [[Niewaznosc nieważności]] o.w., lecz tylko jego [[WzruszalnoscCzynnosciPrawnej wzruszalność]], tzn. strona, która złożyła o.w. może uchylić się od skutków tego oświadczenia.
W kazusie możemy mieć do czynienia z [[Niewaznosc nieważnością]] [[Oferta oferty]] na skutek pozorności złożonego oświadczenia woli ({{pu przepis="art. 83 KC"}}). Zależy to jednak od tego, czy S złożył o.w. dla pozoru, za zgodą drugiej strony oraz od tego czy brak jest konieczności ochrony osób trzecich.
**(a) o.w. złożone dla pozoru**
Z [[OswiadczenieWoli oświadczeniem woli]] złożonym dla pozoru mamy do czynienia, gdy strony je pozorują, a więc umawiają się potajemnie, że ujawnione wobec osób trzecich [[OswiadczenieWoli oświadczenie woli]] nie wywoła skutków prawnych (DoliwaCzescOgolna, nb. 752). Pozorność oświadczenia woli polega więc na __świadomym złożeniu przez strony czynności prawnej, a przynajmniej jedną z nich, oświadczenia woli, co do którego strony tej czynności uzgodniły, że nie wywoła ono skutków prawnych, lecz będzie jedynie stwarzało fikcję skutecznego dokonania wynikającej z niego czynności__ (zob. UchwalaSNIIICZP2109 oraz UchwalaSNIIICZP7911). Krótko zaś pozorność określana jest jako założona przez strony niezgodność między aktem woli a jej przejawem na zewnątrz (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 1986 r., l CR 45/86, nie publ; wyrok SN z dnia 12 lipca 2002 r., V CKN 1547/00, nie publ.).
//(i) oświadczenie złożone innej osobie//
Z pozornością możemy mieć więc do czynienia tylko wówczas, gdy mamy do czynienia z oświadczeniem składanym innej osobie (zob. np. art. 61 i 62 KC, por. w BGB instytucję: empfangsbedürftige Willenserklärung). Oświadczenie musi być złożone innej osobie, gdy skutek tego oświadczenia może wpłynąć na sytuację prawną drugiej osoby. Oświadczenie o [[Oferta ofercie]] [[zawarcieUmowy zawarcia umowy]] dwustronnej jest niewątpliwie oświadczeniem, które ma być złożone innej osobie, albowiem nie jest możliwe [[ZawarcieUmowy zawarcie umowy]] z innym podmiotem bez jego zgody.
//(ii) pozorność//
Pozorność ma w prawie polskim dwie formy: pozorność zwykłą i kwalifikowaną (DoliwaCzescOgolna, nb. 752 i nast.). W przypadku pozorności kwalifikowanej strony chcą dokonać dwóch czynności: tzw. czynności przykrywającej (symulowanej), która jest zawierana pozornie i dla ukrycia innej [[CzynnoscPrawna czynności prawnej]] (tzw. czynności dyssymulowanej, czynności przykrytej). W obydwu przypadkach pozorności czynność pozorna (symulowana) jest nieważna.
Natomiast ważność czynności dyssymulowanej (przykrytej), ocenia się według właściwości tej czynności – zob. {{pu przepis="art. 83 § 1 zd. 2 KC"}}.
Pozorność należy odróżnić od zbliżonych instytucji takich jak:
1) zastrzeżenie potajemne (//reservatio mentalis//; gdy oświadczenie woli zostało złożone dla pozoru lecz bez zgody drugiej strony [takie oświadczenie jest ważne]),
2) oświadczenie woli złożone nie na serio oraz
3) czynności powiernicze (fiducjarne) (o tym więcej: RadwanskiCzescOgolna, 7 wyd., nb. 583 – 585 oraz DoliwaCzescOgolna, nb. 755).
W stanie faktycznym S złożył [[OswiadczenieWoli oświadczenie woli]] o sprzedaży nieruchomości za cenę 500.000 zł tylko dla pozoru i w celu ukrycia innej [[CzynnoscPrawna czynności prawnej]] – sprzedaży za cenę 800.000 zł. Jego oświadczenie zostało więc złożone w zamiarze, że ta druga – ukryta – czynność wywoła skutki prawne.
S złożył więc [[OswiadczenieWoli oświadczenie woli]] dla pozoru.
**(b) zgoda drugiej strony**
O.w. złożone dla pozoru jest nieważne tylko wówczas, gdy zostało złożone za zgodą drugiej strony. W tym wypadku kontrahent S – K – wiedział, że oświadczenie S o sprzedaży nieruchomości za 500.000 jest tylko pozorne.
**(c) brak konieczności ochrony osób trzecich**
[[CzynnoscPrawna Czynność prawna]] dokonana dla pozoru nie wywołuje skutku [[Niewaznosc nieważności]] tylko wówczas, gdy zachodzi konieczność ochrony osób trzecich. Ochrona ta jest z kolei niezbędna, jeżeli wskutek tej – pozornej – czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku ({{pu przepis="art. 83 § 2 in fine KC"}}). Dodatkowym wymogiem ochrony jest odpłatny charakter pozornej [[CzynnoscPrawna czynności prawnej]] oraz brak złej wiary osoby trzeciej. W niniejszym przypadku brak jest jednak podstaw dla przyjęcia konieczności ochrony dla innych podmiotów.
((2)) Wynik
S złożył [[OswiadczenieWoli oświadczenie woli]] – ofertę – dla pozoru. Jest ono wg art. 83 § 1 zd. 1 nieważne. Wobec braku ważnego [[OswiadczenieWoli oświadczenia woli]], brak jest - skutecznej – [[Oferta oferty]] [[ZawarcieUmowy zawarcia umowy]] sprzedaży nieruchomości za 500.000 zł.
Z powodu nieważności [[Oferta oferty]] na podstawie {{pu przepis="art. 83 § 1 zd. 1 KC"}} (pozorność), S nie może domagać się zapłaty 800.000 zł.
((1)) Roszczenie o zapłatę 800.000 zł z umowy ukrytej (dyssymulowanej)
Być może S mógłby domagać się zapłaty 800.000 zł z umowy ukrytej (zawartej potajemnie między S i K).
((2)) Zawarcie umowy
Strony złożyły zgodne [[OswiadczenieWoli oświadczenia woli]] co do ceny i przejścia własności nieruchomości. Oba oświadczenia, które prowadziły do [[ZawarcieUmowy zawarcia umowy]] dyssymulowanej, były ważne.
((2)) Treść umowy
Strony zawarły umowę, której //essentialia negotii// odpowiadały umowie sprzedaży wg {{pu przepis="art. 535 i nast. KC"}}.
((2)) Skuteczność umowy
Zgodnie z {{pu przepis="art. 83 § 1 zd. 2 KC"}} ważność oświadczenia złożonego dla [[ZawarcieUmowy zawarcia umowy]] dyssymulowanej ocenia się według właściwości tej czynności. Ponieważ chodziło o umowę sprzedaży nieruchomości, to – zgodnie z {{pu przepis="art. 158 zd. 1 KC"}} – umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Ponieważ tak nie było (notarialną formę miała czynność symulowana a nie dyssymulowana), umowa ukryta była nieważna. Niezależnie od tego czy przyjmie się koncepcję dwóch czy jednej czynności prawnej, {{pu przepis="art. 83 § 1 zd. 1 KC"}} przesądza bezwzględną nieważność czynności pozornej, a nieważne oświadczenie woli nie może „użyczać swej formy” czynności dyssymulowanej, bowiem ustawodawca nie przewidział w tym wypadku konwalidacji pozornej czynności prawnej, ani też nie dopuścił możliwości, że czynność prawna będzie jednocześnie ważna (w zakresie postanowień niesprzecznych z zawartymi w czynności ukrytej) i nieważna (tak SN w uzasadnieniu [[UchwalaSNIIICZP2109 orzeczenia z 22.5.2009, (III CZP 21/09)]]; UchwalaSNIIICZP7911).
((2)) Wynik
S nie ma także [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenia]] z umowy ukrytej.
((1)) WYNIK
S nie ma wobec K roszczeń z umowy sprzedaży.
----
CategoryKazusyPrawoCywilne CategoryWadyOswiadczeniaWoli
==zawarcie umowy cywilnoprawnej, pozorność oświadczenia woli==
((1)) STAN FAKTYCZNY
Kupujący K i sprzedawca S zawarli dnia 10 marca 2006 r. umowę sprzedaży nieruchomości położonej w Słubicach przy ul. Kościuszki. W celu zmniejszenia opłat notarialnych i kwoty podatku od czynności cywilnoprawnych zgodnie oświadczyli przed notariuszem, iż cena sprzedaży wynosi 500.000 zł, choć w rzeczywistości miała ona wynosić 800.000 zł.
Po zawarciu umowy K miał przekazać na konto S 800.000 zł, ale tego nie uczynił. Gdy S domaga się zapłaty 800.000 zł, K odsyła go do umowy notarialnej i twierdzi, że nie zapłaci, dopóki nie zostanie właścicielem i żąda od S przeniesienia własności nieruchomości i jej wydania.
((1)) ROZWIĄZANIE
((1)) Roszczenie o zapłatę 800.000 zł z umowy notarialnej
[[RoszczenieCywilnoprawne Roszczenie]] sprzedawcy z {{pu przepis="art. 535 KC"}} o zapłatę ceny sprzedaży powstaje ([[NabycieKonstytutywne nabycie konstytutywne]]), jeżeli strony zawarły skuteczną umowę sprzedaży.
((2)) Zawarcie umowy
[[ZawarcieUmowy Zawarcie umowy]] może generalnie nastąpić w dwojaki sposób:
- na mocy porozumienia stron albo
- na skutek innych szczególnych trybów, do których zalicza się: orzeczenie sądu, przystąpienie do umowy adhezyjnej albo postępowanie wg reguł określonych w ustawie - Prawo zamówień publicznych.
W tym wypadku jednak z takimi szczególnymi sytuacjami nie mamy do czynienia, wobec czego należy zbadać, czy S i K zawarli umowę sprzedaży na mocy porozumienia stron.
[[ZawarcieUmowy Zawarcie umowy]] w drodze porozumienia stron może wg KC nastąpić na trzy sposoby:
1) przez [[Oferta ofertę]] i jej przyjęcie ({{pu przepis="art. 66 i nast. KC"}}),
2) przez rokowania ({{pu przepis="art. 72 KC"}}) albo
3) przez [[Aukcja aukcję]] lub [[Przetarg przetarg]] ({{pu przepis="art. 70(1) i nast. KC"}}).
W tym przypadku brak jest jednak okoliczności wskazujących na to, aby S i K prowadzili rokowania albo [[Aukcja aukcję]] ([[Przetarg przetarg]]), wobec czego pozostaje sprawdzenie, czy umowa została skutecznie zawarta na mocy przyjętej [[Oferta oferty]].
Zasada zawierania umów na podstawie [[Oferta oferty]] i jej przyjęcia ma w KC dwie formy. Jedną z nich jest przypadek, który możemy określić jako normalny, który ma miejsce wtedy, gdy strony ustnie porozumiewają się co do [[ZawarcieUmowy zawarcia umowy]]. Drugi przypadek przewidziany został w {{pu przepis="art. 78 zd. 2 KC"}} i różni się od normalnego tylko tym, że [[Oferta oferta]] i jej przyjęcie następuje w drodze wymiany dokumentów umowy. W tym przypadku, wobec braku informacji w stanie faktycznym, należy przyjąć, iż mamy do czynienia z normalną sytuacją. W tym wypadku [[ZawarcieUmowy zawarcie umowy]] następuje, jeżeli oferent złożył [[Oferta ofertę]], została ona przyjęta we właściwym czasie przez adresata oraz jeżeli występuje konsens pomiędzy [[Oferta ofertą]] i jej przyjęciem, tzn. oba oświadczenia są zgodne.
((3)) oferta w formie o.w.
[[Oferta Ofertę]] stanowi – wg {{pu przepis="art. 66 KC"}} – [[OswiadczenieWoli oświadczenie]] drugiej stronie woli [[ZawarcieUmowy zawarcia umowy]], określające istotne postanowienia tej umowy. Chodzi więc o stanowczą propozycję [[ZawarcieUmowy zawarcia umowy]], która to propozycja zawiera zarazem konieczne elementy jej treści, czyli //essentialia negotii// (RadwanskiCzescOgolna, 7. wyd. nb. 662).
W stanie faktycznym brak jest wyraźnych wskazać na fakt, kto złożył [[Oferta ofertę]] [[ZawarcieUmowy zawarcia umowy]]. Można jednak przyjąć, że dokonał tego sprzedawca S (choć przyjęcie, że [[Oferta ofertę]] złożył K też nie byłoby błędne, gdyż prowadziłoby do takiego samego wyniku). Należy więc sprawdzić, czy S złożył skuteczną [[Oferta ofertę]], która następnie została (również skutecznie) przyjęta przez K. Zależy to od tego, czy S złożył oświadczenie, które można zakwalifikować jako [[OswiadczenieWoli oświadczenie woli]] i czy oświadczenie to było skuteczne, które następnie zostało przyjęte przez K.
**(1) oświadczenie woli**
Definicję [[OswiadczenieWoli oświadczenia woli]] zawiera {{pu przepis="art. 60 KC"}}, wg którego jest nim każde zachowanie się tej osoby, które w dostateczny sposób ujawnia jej wolę dokonania [[CzynnoscPrawna czynności prawnej]], w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej. Z oświadczeniem woli mamy więc do czynienia, jeżeli zachowanie człowieka:
1) stanowi znak (ma postać) uzewnętrzniający wolę, który
1) wyraża wolę wywołania określonego skutku prawnego i
1) jest na tyle zrozumiały, aby przynajmniej w drodze wykładni można było ustalić jego sens (por. Janiak [w:] KidybaKomentarzKC, 2009, art. 60 nb. 6; por. A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, Prawo cywilne, 1998, s. 256; J. Strzebińczyk (w:) Podstawy prawa..., op. cit., s. 115; wyr. SA w Katowicach z dnia 11 października 1996 r., I ACr 522/96, Pr. Gosp. 1997, nr 11, s. 57).
**(2) brak wad oświadczenia woli**
[[OswiadczenieWoli Oświadczenie woli]] jest skuteczne, jeżeli brak jest wad powodujących jego [[Niewaznosc nieważność]]. Do wad, które powodują [[Niewaznosc nieważność]] o.w. należą:
- brak świadomości lub swobody oraz
- pozorność.
Pozostałe okoliczności takie jak: błąd istotny, groźba, podstęp nie powodują jednak [[Niewaznosc nieważności]] o.w., lecz tylko jego [[WzruszalnoscCzynnosciPrawnej wzruszalność]], tzn. strona, która złożyła o.w. może uchylić się od skutków tego oświadczenia.
W kazusie możemy mieć do czynienia z [[Niewaznosc nieważnością]] [[Oferta oferty]] na skutek pozorności złożonego oświadczenia woli ({{pu przepis="art. 83 KC"}}). Zależy to jednak od tego, czy S złożył o.w. dla pozoru, za zgodą drugiej strony oraz od tego czy brak jest konieczności ochrony osób trzecich.
**(a) o.w. złożone dla pozoru**
Z [[OswiadczenieWoli oświadczeniem woli]] złożonym dla pozoru mamy do czynienia, gdy strony je pozorują, a więc umawiają się potajemnie, że ujawnione wobec osób trzecich [[OswiadczenieWoli oświadczenie woli]] nie wywoła skutków prawnych (DoliwaCzescOgolna, nb. 752). Pozorność oświadczenia woli polega więc na __świadomym złożeniu przez strony czynności prawnej, a przynajmniej jedną z nich, oświadczenia woli, co do którego strony tej czynności uzgodniły, że nie wywoła ono skutków prawnych, lecz będzie jedynie stwarzało fikcję skutecznego dokonania wynikającej z niego czynności__ (zob. UchwalaSNIIICZP2109 oraz UchwalaSNIIICZP7911). Krótko zaś pozorność określana jest jako założona przez strony niezgodność między aktem woli a jej przejawem na zewnątrz (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 1986 r., l CR 45/86, nie publ; wyrok SN z dnia 12 lipca 2002 r., V CKN 1547/00, nie publ.).
//(i) oświadczenie złożone innej osobie//
Z pozornością możemy mieć więc do czynienia tylko wówczas, gdy mamy do czynienia z oświadczeniem składanym innej osobie (zob. np. art. 61 i 62 KC, por. w BGB instytucję: empfangsbedürftige Willenserklärung). Oświadczenie musi być złożone innej osobie, gdy skutek tego oświadczenia może wpłynąć na sytuację prawną drugiej osoby. Oświadczenie o [[Oferta ofercie]] [[zawarcieUmowy zawarcia umowy]] dwustronnej jest niewątpliwie oświadczeniem, które ma być złożone innej osobie, albowiem nie jest możliwe [[ZawarcieUmowy zawarcie umowy]] z innym podmiotem bez jego zgody.
//(ii) pozorność//
Pozorność ma w prawie polskim dwie formy: pozorność zwykłą i kwalifikowaną (DoliwaCzescOgolna, nb. 752 i nast.). W przypadku pozorności kwalifikowanej strony chcą dokonać dwóch czynności: tzw. czynności przykrywającej (symulowanej), która jest zawierana pozornie i dla ukrycia innej [[CzynnoscPrawna czynności prawnej]] (tzw. czynności dyssymulowanej, czynności przykrytej). W obydwu przypadkach pozorności czynność pozorna (symulowana) jest nieważna.
Natomiast ważność czynności dyssymulowanej (przykrytej), ocenia się według właściwości tej czynności – zob. {{pu przepis="art. 83 § 1 zd. 2 KC"}}.
Pozorność należy odróżnić od zbliżonych instytucji takich jak:
1) zastrzeżenie potajemne (//reservatio mentalis//; gdy oświadczenie woli zostało złożone dla pozoru lecz bez zgody drugiej strony [takie oświadczenie jest ważne]),
2) oświadczenie woli złożone nie na serio oraz
3) czynności powiernicze (fiducjarne) (o tym więcej: RadwanskiCzescOgolna, 7 wyd., nb. 583 – 585 oraz DoliwaCzescOgolna, nb. 755).
W stanie faktycznym S złożył [[OswiadczenieWoli oświadczenie woli]] o sprzedaży nieruchomości za cenę 500.000 zł tylko dla pozoru i w celu ukrycia innej [[CzynnoscPrawna czynności prawnej]] – sprzedaży za cenę 800.000 zł. Jego oświadczenie zostało więc złożone w zamiarze, że ta druga – ukryta – czynność wywoła skutki prawne.
S złożył więc [[OswiadczenieWoli oświadczenie woli]] dla pozoru.
**(b) zgoda drugiej strony**
O.w. złożone dla pozoru jest nieważne tylko wówczas, gdy zostało złożone za zgodą drugiej strony. W tym wypadku kontrahent S – K – wiedział, że oświadczenie S o sprzedaży nieruchomości za 500.000 jest tylko pozorne.
**(c) brak konieczności ochrony osób trzecich**
[[CzynnoscPrawna Czynność prawna]] dokonana dla pozoru nie wywołuje skutku [[Niewaznosc nieważności]] tylko wówczas, gdy zachodzi konieczność ochrony osób trzecich. Ochrona ta jest z kolei niezbędna, jeżeli wskutek tej – pozornej – czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku ({{pu przepis="art. 83 § 2 in fine KC"}}). Dodatkowym wymogiem ochrony jest odpłatny charakter pozornej [[CzynnoscPrawna czynności prawnej]] oraz brak złej wiary osoby trzeciej. W niniejszym przypadku brak jest jednak podstaw dla przyjęcia konieczności ochrony dla innych podmiotów.
((2)) Wynik
S złożył [[OswiadczenieWoli oświadczenie woli]] – ofertę – dla pozoru. Jest ono wg art. 83 § 1 zd. 1 nieważne. Wobec braku ważnego [[OswiadczenieWoli oświadczenia woli]], brak jest - skutecznej – [[Oferta oferty]] [[ZawarcieUmowy zawarcia umowy]] sprzedaży nieruchomości za 500.000 zł.
Z powodu nieważności [[Oferta oferty]] na podstawie {{pu przepis="art. 83 § 1 zd. 1 KC"}} (pozorność), S nie może domagać się zapłaty 800.000 zł.
((1)) Roszczenie o zapłatę 800.000 zł z umowy ukrytej (dyssymulowanej)
Być może S mógłby domagać się zapłaty 800.000 zł z umowy ukrytej (zawartej potajemnie między S i K).
((2)) Zawarcie umowy
Strony złożyły zgodne [[OswiadczenieWoli oświadczenia woli]] co do ceny i przejścia własności nieruchomości. Oba oświadczenia, które prowadziły do [[ZawarcieUmowy zawarcia umowy]] dyssymulowanej, były ważne.
((2)) Treść umowy
Strony zawarły umowę, której //essentialia negotii// odpowiadały umowie sprzedaży wg {{pu przepis="art. 535 i nast. KC"}}.
((2)) Skuteczność umowy
Zgodnie z {{pu przepis="art. 83 § 1 zd. 2 KC"}} ważność oświadczenia złożonego dla [[ZawarcieUmowy zawarcia umowy]] dyssymulowanej ocenia się według właściwości tej czynności. Ponieważ chodziło o umowę sprzedaży nieruchomości, to – zgodnie z {{pu przepis="art. 158 zd. 1 KC"}} – umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Ponieważ tak nie było (notarialną formę miała czynność symulowana a nie dyssymulowana), umowa ukryta była nieważna. Niezależnie od tego czy przyjmie się koncepcję dwóch czy jednej czynności prawnej, {{pu przepis="art. 83 § 1 zd. 1 KC"}} przesądza bezwzględną nieważność czynności pozornej, a nieważne oświadczenie woli nie może „użyczać swej formy” czynności dyssymulowanej, bowiem ustawodawca nie przewidział w tym wypadku konwalidacji pozornej czynności prawnej, ani też nie dopuścił możliwości, że czynność prawna będzie jednocześnie ważna (w zakresie postanowień niesprzecznych z zawartymi w czynności ukrytej) i nieważna (tak SN w uzasadnieniu [[UchwalaSNIIICZP2109 orzeczenia z 22.5.2009, (III CZP 21/09)]]; UchwalaSNIIICZP7911).
((2)) Wynik
S nie ma także [[RoszczenieCywilnoprawne roszczenia]] z umowy ukrytej.
((1)) WYNIK
S nie ma wobec K roszczeń z umowy sprzedaży.
----
CategoryKazusyPrawoCywilne CategoryWadyOswiadczeniaWoli
