Wiki source for KazusSluzebnoscPrzesylu2
====Kazus nr 2 z zakresu służebności przesyłu====
((1)) STAN FAKTYCZNY
Zakład Energetyczny (Z) jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości gruntowej położonej w B. oraz właścicielem zabudowań rozdzielni prądu stanowiących odrębny od gruntu przedmiot własności. A jest natomiast właścicielem nieruchomości, która jest oddalona o 30 km od nieruchomości Z. Na nieruchomości A postawiony jest jeden ze słupów linii energetycznej stanowiącej własność Z. W 2003 r. A ustanowił notarialnie na swojej nieruchomości na rzecz nieruchomości Z służebność gruntową polegającą na zapewnieniu na czas nieokreślony dostępu do słupa energetycznego, stanowiącego własność Z. W 2006 r. pracownicy Z chcieli wejść na nieruchomość A w celu naprawy masztu wysokiego napięcia. A nie zgadza się na ich wejście na nieruchomość.
Czy pracownicy Z mają prawo wejść na nieruchomość A?
((1)) ROZWIĄZANIE
Roszczenie Z wobec A o ochronę służebności przesyłu z {{pu przepis="art. 305(4) KC"}} i {{pu przepis="art. 285 § 1 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 251 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}
Z mógłby się domagać od A wpuszczenia pracowników na teren gruntu, jeżeli przysługiwałaby mu stosowna służebność.
((2)) Przedmiot ochrony
W pierwszej kolejności należy ustalić, co jest chronione - służebność gruntowa czy już służebność przesyłu? Służebność, o którą tutaj chodzi została bowiem ustanowiona przed wejściem w życie przepisów o służebności przesyłu (ustawa z dnia 30.5.2008 r. ([[http://www.polskieustawy.com/act_index.php?logic=&dzur=2008&dzup=731 Dz.U. 2008 nr 116, poz. 731]]), weszła w życie dnia 3.8.2008 r.).
((2)) Uprawnienie Z
Podstawową przesłanką jest uprawnienie Z do żądania wejścia na nieruchomość A. Mogłoby ono wynikać ze służebności gruntowej ustanowionej umownie między Z i A w 2003 r. Należy zbadać więc, czy A i Z skutecznie ustanowili służebność.
((3)) ustanowienie służebności gruntowej
Służebność gruntowa może powstać na mocy umowy właściciela nieruchomości władnącej z właścicielem nieruchomości obciążonej, na mocy orzeczenia sądu, na mocy decyzji administracyjnej albo na skutek zasiedzenia (w tych przypadkach mamy do czynienia z pierwotnym nabyciem służebności). Ponadto służebność gruntowa jest związana z prawem własności nieruchomości władnącej i razem z nim zbywalna (pochodne nabycie służebności).
W tym wypadku w grę wchodzi umowne ustanowienie służebności (a więc nabycie pierwotne). Przepisy art. 285 – 295 KC nie przewidują żadnych szczególnych regulacji dot. umownego ustanowienia służebności gruntowej. Ponieważ do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego (w tym także więc i służebności) stosujemy przepisy o przeniesieniu własności ({{pu przepis="art. 245 § 1 KC"}}), a więc przepisy art. 155 i nast., ustanowienie służebności może nastąpić więc solo consensu (czyli samą umową o podwójnym skutku, {{pu przepis="art. 155 § 1 KC"}}) jak również na mocy umowy rzeczowej, w wykonaniu wcześniejszego zobowiązania ({{pu przepis="art. 156 KC"}}).
W tym wypadku nie mamy wątpliwości co do złożenia skutecznych oświadczeń woli oraz skuteczności samej umowy między A i Z (zob. zwłaszcza {{pu przepis="art. 245 § 2 zd. 2 KC"}}). Problematyczne jest jednakże to, że służebność została ustanowiona na rzecz nieruchomości władnącej oddalonej od nieruchomości obciążonej o 30 km. {{pu przepis="Art. 285 KC"}} nie ogranicza jednak stosowania do nieruchomości sąsiednich, wobec czego dystans między nieruchomościami nie ma większego wpływu na dopuszczalność ich ustanowienia.
Innym problemem jest to, że zgodnie z {{pu przepis="art. 285 § 2 KC"}} służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części. SN w powołanym orzeczeniu stwierdził słusznie, że:”Napowietrzna linia elektryczna (łącznie z przewodami i wspornikami - słupami) stanowi - pod względem funkcjonalnym - jedną całość, można zatem przyjąć, że jest to złożona rzecz, której zasięg i granice wyznacza infrastruktura w postaci stacji energetycznych (rozdzielczych lub transformatorowo-rozdzielczych). Linia kwalifikowana - zgodnie z {{pu przepis="art. 49 KC"}} - do ruchomości stanowi istotny element sieci umożliwiających przesyłanie energii. Nie (...) można nie dostrzec istniejącego związku technicznego i gospodarczego między liniami przesyłowymi a stacjami energetycznymi. Linie te mogą pozostawać w związku z różnymi nieruchomościami należącymi do tego samego przedsiębiorstwa; mogą być zakwalifikowane jako przynależności nieruchomości zabudowanej stacją energetyczną w wypadku połączenia ich z jedną nieruchomością. W takim wypadku są niezbędne do korzystania z nieruchomości zgodnie ze społeczno-gospodarczym jej przeznaczeniem, ustanowienie zatem (...) służebności zwiększa użyteczność nieruchomości zabudowanej stacją energetyczną, z którą połączona jest linia energetyczna obejmująca przedmiotowe słupy. Nie można zatem zasadnie zaprzeczyć istnieniu związku fizycznego lub funkcjonalnego pomiędzy nieruchomością a słupami; ma on z natury charakter trwały. (...)
Okoliczność, że nieruchomość władnąca wchodzi - jako jeden ze składników - w skład przedsiębiorstwa energetycznego sama przez się nie wyklucza możliwości zrealizowania przez strony w umowie o ustanowienie służebności gruntowej wiążącego celu, określonego w {{pu przepis="art. 285 § 2 KC"}}.
Nie można pominąć także argumentu, że skoro przedsiębiorstwo stanowi zorganizowany zespół składników, to zwiększenie jego użyteczności jako całości pośrednio obejmuje również wszystkie jego składniki, nie wyłączając nieruchomości wchodzących w skład przedsiębiorstwa.”
A i Z skutecznie ustanowili więc służebność gruntową.
((3)) brak wygaśnięcia służebności
Należy pamiętać, że uprawnienie wynikające ze służebności gruntowej może wygasnąć wraz z chwilą ustania albo zbycia służebności.
Służebności, jak wszystkie inne ograniczone prawa rzeczowe, wygasają na skutek upływu terminu, na jaki zostały ustanowione (z tym, że służebności gruntowe można także ustanawiać na czas nieoznaczony), zrzeczenia się ({{pu przepis="art. 246 KC"}}) oraz konfuzji ({{pu przepis="art. 247 KC"}}).
Z zasady służebności są ustanawiane jako prawo bezterminowe, wobec czego nie wygasają one na skutek upływu czasu. Jest to jednak reguła dyspozytywna, wobec czego dopuszczalne jest ustanowienie służebności na określony czas albo pod warunkiem rozwiązującym. W takim wypadku służebności wygasają również na skutek nadejścia terminu końcowego oraz ziszczenia się warunku rozwiązującego.
Na mocy szczególnych regulacji dotyczących wyłącznie służebności zdarzeniami powodującymi ich wygaśnięcie jest niewykonywanie służebności przez lat 10, {{pu przepis="art. 293 § 1 KC"}}. W tym wypadku wygaśnięcie następuje ex lege. Ponadto do utraty służebności prowadzić mogą:
- orzeczenie sądu o zwolnieniu nieruchomości od służebności (zniesieniu służebności) na podstawie {{pu przepis="art. 290 § 2 KC"}}, {{pu przepis="art. 294 KC"}} albo {{pu przepis="art. 295 KC"}} lub
- decyzja administracyjna o wywłaszczeniu służebności ({{pu przepis="art. 112 ust. 3 UGospNier"}}).
W tym wypadku nie doszło jednak do utraty służebności przez Z ani na skutek jej zbycia ani też na skutek jej wygaśnięcia.
((3)) wynik tymczasowy
Z jest więc uprawniony z tytułu służebności gruntowej. Od 2008 r. służebność tej treści jest służebnością gruntową wg {{pu przepis="art. 305(1) KC"}} i nast.
((2)) Pozbawienie faktycznej możliwości wykonywania służebności
Na skutek odmowy zgody na wejście na grunt Z nie może faktycznie wykonywać swojej służebności, gdyż A sprawuje faktyczne władztwo nad słupami.
((2)) Brak uprawnienia A wykluczającego możliwość dochodzenia roszczenia przez Z
A nie przysługuje wobec Z żadne uprawnienie, które mogłoby ograniczyć albo znieść służebność Z.
((1)) Wynik
Z ma wobec A roszczenie z art. 285 § 1, 251, 222 {{pu przepis="§ 1 KC"}} o zezwolenie na wejście na grunt w celu naprawy słupów energetycznych.
----
CategoryKazusySluzebnosci CategorySluzebnoscPrzesylu
((1)) STAN FAKTYCZNY
Zakład Energetyczny (Z) jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości gruntowej położonej w B. oraz właścicielem zabudowań rozdzielni prądu stanowiących odrębny od gruntu przedmiot własności. A jest natomiast właścicielem nieruchomości, która jest oddalona o 30 km od nieruchomości Z. Na nieruchomości A postawiony jest jeden ze słupów linii energetycznej stanowiącej własność Z. W 2003 r. A ustanowił notarialnie na swojej nieruchomości na rzecz nieruchomości Z służebność gruntową polegającą na zapewnieniu na czas nieokreślony dostępu do słupa energetycznego, stanowiącego własność Z. W 2006 r. pracownicy Z chcieli wejść na nieruchomość A w celu naprawy masztu wysokiego napięcia. A nie zgadza się na ich wejście na nieruchomość.
Czy pracownicy Z mają prawo wejść na nieruchomość A?
((1)) ROZWIĄZANIE
Roszczenie Z wobec A o ochronę służebności przesyłu z {{pu przepis="art. 305(4) KC"}} i {{pu przepis="art. 285 § 1 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 251 KC"}} w zw. z {{pu przepis="art. 222 § 1 KC"}}
Z mógłby się domagać od A wpuszczenia pracowników na teren gruntu, jeżeli przysługiwałaby mu stosowna służebność.
((2)) Przedmiot ochrony
W pierwszej kolejności należy ustalić, co jest chronione - służebność gruntowa czy już służebność przesyłu? Służebność, o którą tutaj chodzi została bowiem ustanowiona przed wejściem w życie przepisów o służebności przesyłu (ustawa z dnia 30.5.2008 r. ([[http://www.polskieustawy.com/act_index.php?logic=&dzur=2008&dzup=731 Dz.U. 2008 nr 116, poz. 731]]), weszła w życie dnia 3.8.2008 r.).
((2)) Uprawnienie Z
Podstawową przesłanką jest uprawnienie Z do żądania wejścia na nieruchomość A. Mogłoby ono wynikać ze służebności gruntowej ustanowionej umownie między Z i A w 2003 r. Należy zbadać więc, czy A i Z skutecznie ustanowili służebność.
((3)) ustanowienie służebności gruntowej
Służebność gruntowa może powstać na mocy umowy właściciela nieruchomości władnącej z właścicielem nieruchomości obciążonej, na mocy orzeczenia sądu, na mocy decyzji administracyjnej albo na skutek zasiedzenia (w tych przypadkach mamy do czynienia z pierwotnym nabyciem służebności). Ponadto służebność gruntowa jest związana z prawem własności nieruchomości władnącej i razem z nim zbywalna (pochodne nabycie służebności).
W tym wypadku w grę wchodzi umowne ustanowienie służebności (a więc nabycie pierwotne). Przepisy art. 285 – 295 KC nie przewidują żadnych szczególnych regulacji dot. umownego ustanowienia służebności gruntowej. Ponieważ do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego (w tym także więc i służebności) stosujemy przepisy o przeniesieniu własności ({{pu przepis="art. 245 § 1 KC"}}), a więc przepisy art. 155 i nast., ustanowienie służebności może nastąpić więc solo consensu (czyli samą umową o podwójnym skutku, {{pu przepis="art. 155 § 1 KC"}}) jak również na mocy umowy rzeczowej, w wykonaniu wcześniejszego zobowiązania ({{pu przepis="art. 156 KC"}}).
W tym wypadku nie mamy wątpliwości co do złożenia skutecznych oświadczeń woli oraz skuteczności samej umowy między A i Z (zob. zwłaszcza {{pu przepis="art. 245 § 2 zd. 2 KC"}}). Problematyczne jest jednakże to, że służebność została ustanowiona na rzecz nieruchomości władnącej oddalonej od nieruchomości obciążonej o 30 km. {{pu przepis="Art. 285 KC"}} nie ogranicza jednak stosowania do nieruchomości sąsiednich, wobec czego dystans między nieruchomościami nie ma większego wpływu na dopuszczalność ich ustanowienia.
Innym problemem jest to, że zgodnie z {{pu przepis="art. 285 § 2 KC"}} służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części. SN w powołanym orzeczeniu stwierdził słusznie, że:”Napowietrzna linia elektryczna (łącznie z przewodami i wspornikami - słupami) stanowi - pod względem funkcjonalnym - jedną całość, można zatem przyjąć, że jest to złożona rzecz, której zasięg i granice wyznacza infrastruktura w postaci stacji energetycznych (rozdzielczych lub transformatorowo-rozdzielczych). Linia kwalifikowana - zgodnie z {{pu przepis="art. 49 KC"}} - do ruchomości stanowi istotny element sieci umożliwiających przesyłanie energii. Nie (...) można nie dostrzec istniejącego związku technicznego i gospodarczego między liniami przesyłowymi a stacjami energetycznymi. Linie te mogą pozostawać w związku z różnymi nieruchomościami należącymi do tego samego przedsiębiorstwa; mogą być zakwalifikowane jako przynależności nieruchomości zabudowanej stacją energetyczną w wypadku połączenia ich z jedną nieruchomością. W takim wypadku są niezbędne do korzystania z nieruchomości zgodnie ze społeczno-gospodarczym jej przeznaczeniem, ustanowienie zatem (...) służebności zwiększa użyteczność nieruchomości zabudowanej stacją energetyczną, z którą połączona jest linia energetyczna obejmująca przedmiotowe słupy. Nie można zatem zasadnie zaprzeczyć istnieniu związku fizycznego lub funkcjonalnego pomiędzy nieruchomością a słupami; ma on z natury charakter trwały. (...)
Okoliczność, że nieruchomość władnąca wchodzi - jako jeden ze składników - w skład przedsiębiorstwa energetycznego sama przez się nie wyklucza możliwości zrealizowania przez strony w umowie o ustanowienie służebności gruntowej wiążącego celu, określonego w {{pu przepis="art. 285 § 2 KC"}}.
Nie można pominąć także argumentu, że skoro przedsiębiorstwo stanowi zorganizowany zespół składników, to zwiększenie jego użyteczności jako całości pośrednio obejmuje również wszystkie jego składniki, nie wyłączając nieruchomości wchodzących w skład przedsiębiorstwa.”
A i Z skutecznie ustanowili więc służebność gruntową.
((3)) brak wygaśnięcia służebności
Należy pamiętać, że uprawnienie wynikające ze służebności gruntowej może wygasnąć wraz z chwilą ustania albo zbycia służebności.
Służebności, jak wszystkie inne ograniczone prawa rzeczowe, wygasają na skutek upływu terminu, na jaki zostały ustanowione (z tym, że służebności gruntowe można także ustanawiać na czas nieoznaczony), zrzeczenia się ({{pu przepis="art. 246 KC"}}) oraz konfuzji ({{pu przepis="art. 247 KC"}}).
Z zasady służebności są ustanawiane jako prawo bezterminowe, wobec czego nie wygasają one na skutek upływu czasu. Jest to jednak reguła dyspozytywna, wobec czego dopuszczalne jest ustanowienie służebności na określony czas albo pod warunkiem rozwiązującym. W takim wypadku służebności wygasają również na skutek nadejścia terminu końcowego oraz ziszczenia się warunku rozwiązującego.
Na mocy szczególnych regulacji dotyczących wyłącznie służebności zdarzeniami powodującymi ich wygaśnięcie jest niewykonywanie służebności przez lat 10, {{pu przepis="art. 293 § 1 KC"}}. W tym wypadku wygaśnięcie następuje ex lege. Ponadto do utraty służebności prowadzić mogą:
- orzeczenie sądu o zwolnieniu nieruchomości od służebności (zniesieniu służebności) na podstawie {{pu przepis="art. 290 § 2 KC"}}, {{pu przepis="art. 294 KC"}} albo {{pu przepis="art. 295 KC"}} lub
- decyzja administracyjna o wywłaszczeniu służebności ({{pu przepis="art. 112 ust. 3 UGospNier"}}).
W tym wypadku nie doszło jednak do utraty służebności przez Z ani na skutek jej zbycia ani też na skutek jej wygaśnięcia.
((3)) wynik tymczasowy
Z jest więc uprawniony z tytułu służebności gruntowej. Od 2008 r. służebność tej treści jest służebnością gruntową wg {{pu przepis="art. 305(1) KC"}} i nast.
((2)) Pozbawienie faktycznej możliwości wykonywania służebności
Na skutek odmowy zgody na wejście na grunt Z nie może faktycznie wykonywać swojej służebności, gdyż A sprawuje faktyczne władztwo nad słupami.
((2)) Brak uprawnienia A wykluczającego możliwość dochodzenia roszczenia przez Z
A nie przysługuje wobec Z żadne uprawnienie, które mogłoby ograniczyć albo znieść służebność Z.
((1)) Wynik
Z ma wobec A roszczenie z art. 285 § 1, 251, 222 {{pu przepis="§ 1 KC"}} o zezwolenie na wejście na grunt w celu naprawy słupów energetycznych.
----
CategoryKazusySluzebnosci CategorySluzebnoscPrzesylu
