=====Zwrot Majątków w Warszawie===== ==Zwrot nieruchomości w Warszawie== ''//strona prawie na ukończeniu//'' ====((1))1. Wstęp==== Problem tzw. zwrotu nieruchomości w Warszawie powstał w wyniku wprowadzenia w życie dekretu z 26 października 1945 r. //o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy// (Dz.U.1945 nr 50 poz.279, data publikacji i wejscia w życie 21 listopada 1945 r.). ((2)) **Uprawnienia z dekretu o własności** Zawierał on uprawnienia do uzyskania wieczystej dzierżawy (przekształcone rok później w prawo własności czasowej a w 1960 w prawo wieczystego użytkowania), działki zamiennej albo odszkodowania w papierach wartościowych. Złożono około 15 tys. (czyli nie wszyscy dawni właściciele) wniosków w terminie zawitym o prawo rzeczowe do gruntu (pomimo tego faktu nie dokonano wpisów do ówczesnych ksiąg hipotecznych zastrzeżeń, choć wypadałoby aby z urzędu taki wpis został dokonany jako następstwo złożenia wniosku w trybie dekretu; podstawa prawna : //Prawo rzeczowe// Dz. U. 1946 , Poz. 319 dekret z dnia 11 października 1946 r.;Art. 292. Mogą być w szczególności ujawnione w księdze wieczystej: 1) roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości oraz roszczenia o ustanowienie praw rzeczowych ograniczonych; dotyczy to także roszczeń przyszłych lub warunkowych;). Nic nie wiadomo o liczbie odrębnych wniosków o odszkodowanie w trybie w/w dekretu. W 1958 r. (//ustawa o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości//, Dz. U. nr 5, poz. 32) wprowadzono zasadę odszkodowania gotówkowego ale tylko dla niektórych kategorii właścicieli, która dotrwała do czasów dzisiejszych (obecnie: art. 215 ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami). ((2)) **Uprawnienia z dekretu o naprawie** Drugi dekret z tego samego dnia: //o rozbiórce i odbudowie budynków zniszczonych i uszkodzonych w skutek wojny// (Dz. U. 1947 Nr 37 poz. 181; data aktu: 1945.10.26, data ogłoszenia i wejście w życie: 1945.11.21) zezwalał na odbudowę przez podmioty trzecie oraz na użytkowanie odbudowanego przez nich budynku przez 10 lat (po nowelizacji przez 20 lat). Po tym okresie powinien być zwrócony poprzedniemu właścicielowi budynek. W 1968 r. został uchylony czyli **nie było podstawy prawnej do zwrócenia budynku.** Utrata mocy: uchylenie z dniem: 1968.07.18 Uchyla: Dz.U.1968.25.166 ustawa 1968.07.15 u.wyraźne art. 2 data uchylenia: 1968.07.18 Zm.: //ustawa o remontach i odbudowie oraz o wykańczaniu budowy i nadbudowie budynków mieszkalnych.// **Art. 2. 1. Traci moc dekret z dnia 26 października 1945 r. o rozbiórce i naprawie budynków zniszczonych i uszkodzonych wskutek wojny (Dz. U. z 1947 r. Nr 37, poz. 181 z późniejszymi zmianami).** Patrz też komentarz: http://www.ng.gda.pl/_orzecznictwoFullStory.php?subaction=showfull&id=1206118710&archive=&start_from=&ucat=14& ====((1))2. Gdzie i dlaczego cofnięto prawo własności w Warszawie?==== ((2)) Niejednorodność zniszczeń w Warszawie Zniszczenia powstałe w czasie wojny spowodowały konieczność ingerencji władzy w proces odbudowy. <> Pierwsza ewolucja polegała na zmianie prawa wieczystej dzierżawy w prawo własności czasowej, co uczyniono w dekrecie //Przepisy wprowadzające prawo rzeczowe i prawo o księgach wieczystych// (Dz.U. nr 57 poz.321) data wydania 11.10.1945 r. ; wejście w życie 01.01.1947 r. (art. XXXIX. par.1) Patrz: WlasnoscCzasowa Następnie wprowadzono opłatę manipulacyjną od złożenia wniosku o przyznanie tego prawa (uchwała Rady Narodowej z 18 listopada 1947 r. opublikowana w : Dziennik Urzędowy Rady Narodowej i Zarządu Miejskiego m.st. Warszawy z 19 kwietnia 1948 r.). Patrz: OplataManipulacyjna W 1950 r. grunty gminne zostały upaństwowione. W 1958 r. wprowadzono odszkodowanie gotówkowe. W 1962 r. własność czasową przekształcono w prawo wieczystego użytkowania. Patrz: WieczysteUżytkowanie W 1965 r. o wieczyste użytkowanie można było się ubiegać w oparciu o tzw. samoistną uchwałę Rady Ministrów z 27 stycznia 1965 r.(20-lecie wyzwolenia Wwy, 60-te urodziny Wiesława Gomułki). W 1985 r. zniesiono uprawnienie do otrzymania odszkodowania w trybie dekretowym, zresztą nigdy nie wydano dla nich rozporządzeń wykonawczych . Podobnie ustawa z 1958 r. przewidywała wydanie rozporządzenia dla tych co stracili władanie przed wejściem w życie tej ustawy - były to dwa zaniechania ustawodawcy. 1990 r. komunalizacja gruntów (nie wszystkich, część pozostaje we własności Skarbu Państwa) W 1997 r. ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami ustanawiała w art. 214 dla pewnej grupy dawnych włascicieli uprawnienie do wieczystego użytkowania, zaś w art. 215 gotówkowe odszkodowanie również dla pewnej grupy właścicieli. 2002 r. Grunty gminne stają sie gruntami miasta stołecznego Warszawa ====((1))5. Realizacja uprawnień w praktyce administracyjnej==== Trzecia faza, trwająca do dnia dzisiejszego. Wnioski o własność czasową (wieczyste użytkowanie) są rozpatrywane przez władzę administracyjną (dawniej Prezydium Rady Narodowej a w drugiej instancji przez Ministra Budownictwa; obecnie Prezydent m.st. Warszawa, tryb odwoławczy realizuje SKO, WSA, NSA). W powojennych latach rozpatrzono znikomy procent podań dekretowych i do wyjątków należały zgody. Czasami wydawano pozytywne decyzje tylko do części nieruchomości. Statystykę przedstawia Michal Górski w książce "Problematyka nieruchomości warszawskich". Od 1989 r. stała się możliwa kontrola sądowa decyzji administracyjnych, również odmownych wydanych przez Prezydium Rady Narodowej albo na szczeblu ministerialnym. W przypadku stwierdzenia rażącego naruszenia prawa stwierdza się nieważność wydanej decyzji z mocą ex tunc, co stwarza możliwość ponownego rozpatrzenia wniosku. Do roku 2010 wydano ok. 3500 decyzji pozytywnych. ====((1))6. Uwagi Trybunału Konstytucyjnego==== Praktyka władz administracyjnych nie uszła uwadze Trybunału Konstytucyjnego. //(…) byli właściciele tzw. gruntów warszawskich nie zostali potraktowani przez władze publiczne w// //sposób zgodny z zasadami sprawiedliwości społecznej oraz z zasadą ochrony zaufania do państwa i// //stanowionego przezeń prawa (wyrażonymi obecnie w art. 1 pozostawionych w mocy przepisów// //konstytucyjnych). Praktyka władz administracyjnych rozminęła się z przepisami dekretu z 26// //października 1945 r. Choć zniszczenie Warszawy przez okupanta uzasadniało komunalizację gruntów// //w tym mieście, to jednak prawodawca daleki był od przerzucenia na dotychczasowych właścicieli// //kosztu tej komunalizacji, lecz przeciwnie, przyznał im określone uprawnienia majątkowe, mające// //stanowić rekompensatę za komunalizację. W myśl art. 7 tego dekretu właściciele ci mogli ubiegać się// //o przyznanie “prawa wieczystej dzierżawy z czynszem symbolicznym lub prawa zabudowy za opłatą// //symboliczną” na gruncie będącym dotąd ich własnością albo na gruncie o równej wartości użytkowej,// //w razie zaś niezgłoszenia wniosku lub niemożności jego uwzględnienia gmina obowiązana była uiścić// //ustalone w myśl art. 9 odszkodowanie za grunty i budynki, płatne “w miejskich papierach// //wartościowych”. Wnioski o przyznanie odpowiednich praw w praktyce jednakże często nie były// //uwzględniane, zaś wspomniane papiery wartościowe nawet nie zostały wyemitowane, nie// //wprowadzono też; żadnej zamiennej formy odszkodowań. Po upaństwowieniu mienia gminy m. st.// //Warszawy organy państwowe nie poczuwały się do zadośćuczynienia roszczeniom wynikającym z// //dekretu z 26 października 1945 r., mimo że dekret z 1945 r. nadal obowiązywał. Wymienione w art. 7// //dekretu prawa do gruntów ulegały z mocy prawa różnym przekształceniom (np. prawo zabudowy// //zostało przekształcone we własność czasową, która mogła nie być przedłużona, następnie instytucja// //własności czasowej została zniesiona i zastąpiona użytkowaniem wieczystym). Wreszcie art. 89 ustawy// //o gospodarce gruntami w pierwotnym brzmieniu (Dz.U. z 1985 r. Nr 22, poz. 99; wg obecnej// //numeracji: art. 82) stanowił w ust. 1 o wygaśnięciu – z dniem wejścia w życie ustawy – roszczeń// //przewidzianych w owym dekrecie, dotyczących przyznania praw do gruntów zamiennych lub// //odszkodowania. W ust. 2-5 powołanego artykułu ustawy o gospodarce gruntami zostały określone// //nowe uprawnienia byłych właścicieli niektórych kategorii przejętych gruntów lub ich następców// //prawnych: osoby te w terminie do 31 grudnia 1988 r. mogły zgłosić wnioski o oddanie gruntu w// //użytkowanie wieczyste i o zwrot budynków, przy czym osoba fizyczna mogła ubiegać się o zwrot tylko// //jednej nieruchomości. Jak wspomniano, w 1990 roku oficjalnie zapowiedziano generalne ustawowe// //uregulowanie skutków komunalizacji tzw. gruntów warszawskich, lecz dotychczas to nie nastąpiło.// //Skoro zaś owa komunalizacja nastąpiła z mocy samego prawa i miała charakter powszechny, to bez// //specjalnej regulacji prawnej osoby zainteresowane nie będą mieć skutecznych środków wzruszenia// //jej skutków (…) Powyższe okoliczności sprawiają, że z przyczyn leżąących po stronie ustawodawcy, a// //także po stronie organów stosujących prawo znaczna część osób, które utraciły własność na mocy// //dekretu z 26 października 1945 r., znalazła się w sytuacji niestabilności lub niepewności co do ich// //praw, bez otrzymania sprawiedliwego zadośćuczynienia za utratę majątku na rzecz dzieła odbudowy// //Warszawy, wbrew literze i założeniom dekretu z 1945 roku.// (**z uzasadnienia uchwały Trybunału** **Konstytucyjnego z dnia 18 czerwca z 1996 r.** Sygn. akt W. 19/95 w sprawie ustalenia powszechnie obowiązującej wykładni art. 23 ust. 4 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. //o gospodarce gruntami i// //wywłaszczaniu nieruchomości).// ====((1))7. Wyroki Strasburskie==== Kilka spraw zostało osądzonych przez Trybunał Strasburski, który uznał przewlekłość w postępowaniu administracyjnym o przyznanie wieczystego użytkowania z dekretu a tym samym uznał naruszenie praw człowieka i zasądził zadośćuczynienie w gotówce od Państwa Polskiego. Wyjatkiem jest casus Plechanowa nr 22279/04, w której Trybunał nakazał zawarcie ugody (w domyśle na warunkach godziwych). Lista warszawskich orzeczeń strasburskich: casus 58154/08 p.Leszek Derda, casus 858/08 p.Radoszewska-Zakościelna, casus 36980/04 p.Serafin i inni , casus 33744/06 pan Tymieniecki, casus 20982/07 pani Prądzyńska-Pozdniakow, casus 51123/07 p.Serafin i inni, casus 23484/02 Hanna Berent-Derda, casus 43702/02 pan Aleksander Grabiński, casus 52495/99 pan Tadeusz Koss, casus 51837/99 pani Joanna Beller, casus 67979/01 pan Szenk, casus 60225/00 pani Jabłońska. Tłumaczenia na język polski niektórych wyroków strasburskich odnajdą Państwo na stronie http://www.dekretowiec.pl ====((1))8. SKO, WSA i NSA==== Tu będą przedstawione sygnatury i treści/tezy orzeczeń. [[OrzecznictwoWarszawskichzwrotow]] ====((1))9. Literatura==== "Problematyka własności nieruchomości warszawskich w okresie PRL i przemian ustrojowych" Autor: Michał Górski Wydawnictwo: Wydawnictwo Adam Marszałek Liczba stron: 198, Rok wydania: 2006 r. "Dekret Warszawski - postępujące wywłaszczenie" Autor: Aleksander Hetko Wydawnictwo: C.H. Beck , data wydania: 2008 , liczba stron: 187 "Dekret warszawski - wybrane aspekty prawne". Opracowanie ukazało się najpierw w formie dodatku do Rzeczpospolitej, a następnie w formie publikacji książkowej w roku 2006 Autorzy: Aleksander Hetko i inni. "Warszawa 1944-1980. Z archiwum architekta t. I-IV" Autor:Józef Sigalin Wydawnictwo PIW, data wydania: 1986, (czwarty tom zawiera m.in. mapę zniszczeń) ---- ---- -------------------------------------------------------------------------------- CategoryPostepowanieAdministracyjne CategoryPrawoPubliczne CategoryArtykuly CategoryOpiniePrawne