Likwidacja granic w regionach przygranicznych - Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT) jako instrument współpracy terytorialnej jednostek samorządu terytorialnego w Europie

Zakres stosowania rozporządzenia 44/2001/WE (Bruksela I)

zakres rzeczowy, czasowy i terytorialny obowiązywania rozporządzenia

A. Zakres rzeczowy
Rozporządzenie dotyczy kwestii ustalania jurysdykcji, uznawania orzeczeń sądowych oraz wykonywania tych orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych.

1. Sprawy cywilne i handlowe
Pojęcia spraw cywilnych i handlowych zostały już wyjaśnione w orzecznictwie ETS, szczególnie w odniesieniu do Konwencji Brukselskiej z 27 września 1968 o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń. w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. UE z 1972 r., L 299, str. 32), którą zastąpiło rozporządzenie nr 44/2001/WE (stąd też określenie: Bruksela I).
Zgodnie z ustalonym już orzecznictwem oraz aprobującymi poglądami w literaturze pojęcia te powinny być interpretowane w sposób autonomiczny, w oparciu o cele przyświecające tworzeniu danego aktu oraz w oparciu o całokształt zasad wynikających z systemów prawnych państw członkowskich (Wyroki ETS z 14.10.1976 spr. 29/76 (LTU), z 22.2.1979 spr. 133/78 (Gourdain), nb. 3; z 16.12.1980 spr. 814/79 (Rüffer) nb. 7; z 21.4.1993 C-172/91 (Sonntag), nb.18, z 14.11.2002, spr. C-271/00 (Baten), nb. 28 oraz wyrok z 15.5.2003, spr. C-266/01 (TIARD SA), nb. 20). Stąd przyjęło się uważać, iż sprawami cywilnymi i handlowymi są sprawy, dla których charakterystyczna jest równorzędność stron stosunku prawnego i których źródłem są przepisy prawa cywilnego albo handlowego (por. wyrok ETS z 14.10.1976, spr. 29/76 (Eurocontrol); wyrok ETS z 5.2.2004, spr. C-265/02 (Frahuil)).
Przepisy rozporządzenia mają zastosowanie także w postępowniu adhezyjnym w sprawach karnych (action civile).

2. Sprawy wyłączone
Pewnego rodzaju sprawy, pomimo iż mają charakter spraw cywilnych lub handlowych, zostały wyłączone spod zakresu stosowania rozporządzenia. Są to sprawy określone w art. 1 ust. 2. Z uwagi na to, iż mają charakter wyjątków, należy je interpretować ściśle.

3. Powiązanie z innym państwem
Rozporządzenie ma zastosowanie w sprawach transgranicznych. Jeżeli w sprawie nie występuje element zagraniczny, zastosowanie mają wyłącznie przepisy prawa krajowego. Powiązanie z innym krajem nie musi ograniczać się do państwa członkowskiego UE (wyrok ETS z 1. 3. 2005, sprawa. C-281/02 (Owusu)). W orzeczeniu tym ETS stwierdził (jeszcze w czasie obowiązywania Konwencji Brukselskiej z dnia 27 września 1968 r. o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych), iż przepisy (Konwencji - obecnie rozporządzenia) stoją na przeszkodzie temu, aby sąd państwa członkowskiego wyłączył swoją jurysdykcję, wynikającą z art. 2 na tej podstawie, że sąd państwa niebędącego członkiem UE jest bardziej odpowiedni dla rozpoznania danego sporu, nawet jeżeli nie może być brana pod uwagę jurysdykcja sądu innego państwa członkowskiego, lub nawet jeżeli w sporze nie występuje żaden łącznik z innym państwem członkowskim.

B. Zakres terytorialny i osobowy
Rozporządzenie może dotyczyć tylko osób fizycznych lub prawych, które mają miejsce zamieszkania na obszarze któregoś z państw członkowskich (art. 3 ust. 1). O tym, czy dana osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania, decyduje sąd państwa członkowskiego stosując swoje prawo (art. 59 ust. 1). Siedzibę osób prawnych wyznacza się wg art. 60 ust. 1 badając miejsce, gdzie znajduje się statutowa siedziba lub główny organ zarządzający lub główne przedsiębiorstwo osoby prawnej.
Z rozszerzeniem zakresu stosowania mamy do czynienia w przepisach: art. 9 ust. 2, art. 15 ust. 2 , art. 18 ust. 2, art. 22 oraz art. 23.

C. Zakres czasowy
W zakresie ustalania jurysdykcji UE rozporządzenie dotyczy powództw wniesionych w 15 "dawnych" krajach członkowskich po 1.3.2002 (zob. art. 66 i art. 76) zaś w nowych państwach członkowskich, a więc i w Polsce, powództw wniesionych po dniu przystąpienia do UE, tzn. od 1.5.2004.
W zakresie uznawania orzeczeń na mocy art. 66 ust. 1, art. 76 ust. 1 rozporządzenie stosuje się do wyroków, które zapadły w sprawach cywilnych lub handlowych na skutek powództwa wniesionego po 1.3.2002 (orzeczenia z dawnych krajów) albo po 1.5.2004 (orzeczenia z nowych krajów). Szczególna zasada wynika jeszcze z art. 66 ust. 2 dla przypadków, gdy powództwo zostało wytoczone w państwie członkowskim pochodzenia przed wejściem w życie rozporządzenia Bruksela I.

---

CategoryRozporzadzenieBrukselaI