====Komentarz do art. 417 KC==== ==ogólna formuła odpowiedzialności za szkody w związku z wykonywaniem władzy publicznej== {{pu przepis="art. 417 KC" mode="view"}} ((1)) Uwagi ogólne Art. 417 ma charakter klauzuli generalnej (Banaszczyk w: SystemPrawaPrywatnegoTom6, 2009, § 30 nb. 36-41; ). Znajduje więc zastosowanie wówczas, gdy nie ma miejsca na przepisy szczególne, o których mowa jest w {{pu przepis="art. 421 KC"}} (zob. Art421KC). ((2)) Stosunek pomiędzy {{pu przepis="art. 417 KC"}} a {{pu przepis="art. 417(1) KC"}} Natomiast w moim przekonaniu {{pu przepis="art. 417(1) KC"}} stanowi tylko doprecyzowanie art. 417 w sytuacji, gdy chodzi o określone w nim czynności konwencjonalne państwa tzn. wydanie aktu normatywnego, orzeczenia sądu, decyzji administracyjnej (§§1-2) względnie zaniechanie ich wydania (§§ 3-4). Art. 417 może jednakże - w przeciwieństwie do {{pu przepis="art. 417(1) KC"}} - stanowić samodzielną podstawę roszczenia przeciw Skarbowi Państwa w sytuacji, gdy chodzi o szkodę wyrządzoną wykonywaniem władzy publicznej w inny sposób niż poprzez akt normatywny, orzeczenie, decyzję albo ich zaniechanie. Natomiast {{pu przepis="art. 417(1) KC"}} nie stanowi samodzielnej podstawy roszczeń. Występować powinien zawsze razem z {{pu przepis="art. 417 § 1 KC"}}. ((2)) Zasada odpowiedzialności Jest wielce kontrowersyjne, na jakiej zasadzie odpowiadają podmioty wykonywające władzę publiczną. Część literatury uważa, że odpowiedzialność podmiotów władzy publicznej jest oparta na zasadzie bezprawności. Przeciwstawiają się temu zwolennicy koncepcji odpowiedzialności na zasadzie ryzyka. ''(UZUPEŁNIĆ)'' ((1)) Przesłanki odpowiedzialności Odpowiedzialność zachodzi, gdy podmiot należący do sfery władzy publicznej dopuści się przy wykonywaniu władzy publicznej czynu niezgodnego z prawem powodując szkodę. ((2)) Szkoda W tym zakresie nie ma różnic w stosunku do innych przepisów deliktowych. Mają tu więc zastosowanie ogólne uwagi o [[SzkodaCywilnoprawna szkodzie cywilnoprawnej]]. ((2)) Zdarzenie powodujące szkodę Zdarzeniem powodującym szkodę jest w tym wypadku niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. ((3)) czyn Czynem jest wg art. 417 § 1 zarówno działanie jak i zaniechanie. Jednakże w przypadku odpowiedzialności za zaniechanie elementem bezwzględnie wymaganym jest prawny obowiązek działania, którego źródłem może być ustawa albo umowa (porozumienie). W razie zaniechania wydania aktu normatywnego ({{pu przepis="art. 417(1) § 4 KC"}}) obowiązek wydania tego aktu powinien być przewidziany przez przepis prawa. Dodatkowo przed orzeczeniem o odpowiedzialności SP na mocy tego przepisu sąd, który rozpoznaje sprawę o naprawienie szkody, musi stwierdzić, że zaniechanie wydania aktu było niezgodne z prawem. Jest to okoliczność incydentalna, którą sąd //meriti// i tak powinien zbadać, gdyż SP odpowiada tylko za czyny niezgodne z prawem. ((3)) wykonywanie władzy publicznej Sprawcą czynu powinien być podmiot należący do sfery władzy publicznej. We wcześniejszym brzmieniu {{pu przepis="art. 417 KC"}} mowa była o funkcjonariuszu. Z uwagi jednak na to, że czynu mogą się dopuścić jedynie osoby fizyczne, chodzi o przyporządkowanie działającego podmiotu do sfery władzy publicznej. Ma to miejsce wówczas, gdy osoba fizyczna jest organem jednoosobowym podmiotu władzy publicznej, członkiem organu kolegialnego albo innym funkcjonariuszem sprawującym władzę publiczną. Władza publiczna polega na sprawowaniu imperium. Należy tu bez wątpienia wykonywanie władzy wykonawczej, ustawodawczej i sądowniczej. Wykonywaniem władzy publicznej jest w szczególności wydawanie: - aktów normatywnych, - orzeczeń i - decyzji. W wymienionych sytuacjach chodzi w głównej mierze o władczą (tzn. jednostronnie kształtującą sytuację prawną jednostek) działalność organów państwa i jednostek samorządu. Przesłanki odpowiedzialności za wydanie lub zaniechanie tych aktów zostały sprecyzowane w {{pu przepis="art. 417(1) KC"}}. Obok tych czynności konwencjonalnych państwa w grę wchodzą jeszcze inne zachowania, które kształtują sytuację prawną jednostki i nie stanowią jednocześnie ani aktu normatywnego, ani orzeczenia (sądu) albo decyzji (administracyjnej). Odpowiedzialność z {{pu przepis="art. 417 § 1 KC"}} będzie więc zachodzić w razie braku informacji albo ostrzeżenia (np. o nadchodzących zagrożeniach), braku realizacji obowiązków dokonania pewnych czynności faktycznych, wynikających jednak z przepisów (np. wybudowania wałów przeciwpowodziowych) itp. Nie należą jednak do władzy publicznej usługi użyteczności publicznej ani działania w sferze gospodarczej. ((3)) związek czynu i wykonywania władzy publicznej Zachowanie, które doprowadziło do szkody, musi pozostawać w związku z wykonywaniem władzy publicznej. Między czynem a wykonywaniem władzy publicznej musi więc istnieć ścisły związek funkcjonalny. Zachodzi on przede wszystkim wtedy, gdy czyn stanowi jednocześnie wykonywanie władzy publicznej. Tak jest w przypadku okoliczności, o których mowa jest w {{pu przepis="art. 417(1) KC"}}. W sytuacjach określonych w tym przepisie wydanie aktu normatywnego, orzeczenia albo decyzji jest jednocześnie działaniem powodującym szkodę i wykonywaniem władzy publicznej. Mogą jednak wystąpić sytuacje, gdy szkoda powstaje przy okazji wykonywania zadań należących do zakresu władzy publicznej (np. postrzelenie przechodnia w czasie pościgu za przestępcą). Wówczas pojawia się pytanie o to, jak daleko sięga związek pomiędzy czynem powodującym szkodę a wykonywaniem władzy. Tutaj na pewno należy odrzucić zachowania, które nie są objęte sferą uprawnień/zadań podmiotu władzy publicznej (spowodowanie wypadku drogowego przez burmistrza miasta na skutek jazdy pod wpływem alkoholu). Związek czynu i wykonywania władzy publicznej należy więc potwierdzić, gdy do wyrządzenia szkody doszło, gdyż: - sprawca działał na obszarze swoich kompetencji i - w czasie wykonywania zadań z nich wynikających. ((3)) niezgodność z prawem działania lub zaniechania Niezgodność jest tu rozumiana wąsko jako obiektywna sprzeczność z przepisami prawa ale już nie z zasadami współżycia społecznego. Bezprawne jest więc przede wszystkim każde oddziaływanie, które nie jest usprawiedliwione przepisami prawa czy wykracza poza ramy wyznaczone decyzjami administracyjnymi. ((2)) Związek przyczynowo-skutkowy W tym zakresie również obowiązują ogólne reguły o przyczynowości zdarzenia dla szkody. Zob. w tym miejscu więcej w dokumencie pt.: ZwiazekPrzyczynowoSkutkowy. ((1)) Zakres odpowiedzialności Również zakres odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa ustalony jest wg ogólnych zasad deliktowych. Zob więc więcej w skrypcie: ZakresOdpowiedzialnosciOdszkodowawczej. ((1)) Stosunek do {{pu przepis="art. 417(1) KC"}} ((1)) Schemat Taris(R) Zob. dynamiczny [[http://80.237.160.189/taris/?root=4999 schemat Taris(R)]] ((1)) Orzecznictwo Orzecznictwo, które dotyczy omawianego przepisu: (...) ((1)) Literatura Literatura, która dotyczy omawianego przepisu: (...) ---- CategoryKomentarzKC CategoryOdpowiedzialnoscOdszkodowawcza